Türkiyenin ilk ve tek Peynir Müzesi hangi ilimizdedir?

Türkiye'nin ilk ve tek peynir müzesi Kars'ın Zavot Köyü'nde (Büyük Boğatepe)
Türkiye'nin ilk ve tek peynir müzesi Kars'ın Zavot Köyü'nde (Büyük Boğatepe) kuruldu. Geleneksel kaşar ve gravyer yapımının halen sürdüğü bir kaç köyden biri olan Zavot köyü varlık nedeni peynir kültürünü belgelemek, yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak için köyde eski bir mandırayı restore ederek müze haline getirdi. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)'nın desteğiyle artık Türkiye'mizin, Kars'ımızın ve de köyümüzün bir peynir müzesi var.
93 harbinden sonra Kars bölgesine yerleştirilen Malakanların köylerine yaylalık olarak tahsis edilmiş, yaklaşık 6000 hektarlık bir alanda oluşmaktadır. Bu yaylalığın köye dönüşmesinde temel iki etken bulunur.
1-Tiflis-Kars arasındaki posta yolu, atlı tramvayın mola ve aktarma istasyonunun kurulmasından sonra İsviçreli iş adamlarının bölgenin Alp dağlarına olan benzerliği nedeniyle ve Malakanların yayla dönemi bol miktarda ürettikleri bol miktarda sütü işlemek için kurdukları gravyer peyniri imalathanesi (zavotu) ile başlar. Köy yerleşkesinin 1880li yıllarda kurulduğu kayıtlarda anlaşılmaktadır. 1920 yılına kadar köyde beyaz Ruslar, Malakanlar ve Rumlar yaşadığı bilinmektedir. 1917 Ekim devriminden sonra Rusların Kars’tan çekilmesiyle birlikte 1920’ye kadar da bu bölgede yaşayan bu topluluklar gerisi geri Rusya ve Tiflis bölgesine geri dönmüşlerdir.
2-Aynı dönemde Gürcistan Tiflis’in Borçalı bölgesinde yaşayan Karapapak Türkleri ve Erivan bölgesinden birkaç Kürt aile gelip Zavot köyüne yerleşmiştir. Borçalı’dan gelen Karapapaklar Borçalı bölgesinde de yaklaşık 40 yıldır İsviçrelilerden aldıkları mandıralarda ve kendi yaptıkları yerlerde gravyer peyniri üretmekteydiler. Anadolu’ya geldikten sonra 1921 yılında aynı üretimi kurdukları Türkiye’nin ilk şirket kooperatifleriyle üretime Kars Zavot köyünde üretime başladılar.
1936 yılında köyün adı Boğatepe olarak değiştirildi. Boğatepe köyü Kars bölgesinde Cumhuriyet dönemi peynirciliğin başlatılması ve geliştirilmesinde öncülük yapmış, ayrıca Zavot ırkı hayvancılığın bölgede yaygınlaşmasında da kaynak olmuş bir köydür. Halen Kars bölgesinde geleneksel gravyer ve kaşar üretiminin yapıldığı tek köydür