Tarihe Geçen Fotoğraflar

Afrika'da yaşanan Soweto isyanları sırasında bir polis memuru, 13 yaşındaki Hector Peterson'u vurdu. Peterson, Mbuyisa Makhubo'ın kollarında can verdi. 1976'da çekilen bu fotoğraf halkı korumak için görevli olan kişilerin yanlış yola saptıklarında neler yaşanabileceğini gösteriyor.

İkiz kulelere yapılan teorist saldırı sırasında binada bulunan ve panikleyen bir adam kendini yüzlerce metre yükseklikten aşağıda bıraktı. Binada kalsa öleceği kesindi aynı şekilde bu hareketiyle ölümünü hızlandırdı. Fotoğrafça Richard Drew'i ünlü eden bu kare günümüz dünya siyasetinin de şekillenmesine neden oldu. Modern insan terörizm korkusundan dolayı aynı bu adam gibi kendini korkunun eline bırakıyor.

2 Ağustos 1914 günü Almanya'nın Odeonplatz meydanında toplnan halk hayatlarının en önemli haberini almıştı. Birinci Dünya Savaşı'nın başladığı öğrenen halk milliyetçi konuşmacıların nutuklarıyla kendinden geçmişti. Almanya için zafer çığlıkları atan halk arasında kendini fazlasıyla kaptıran heyecanlı bir genç hemen dikkat çekiyordu. Bu isimsiz genç 10 yıl sonra tüm dünya tanıdı. Çünkü o gün zafer çığlıkları atan bu genç İkinci Dünya Savaşı'nı çıkartan isim olacaktı. İşte Hitler'in tarih sahnesine ilk çıkış anı.

Albert Einstein denilince akla gelen ilk fotoğraf budur. Dönemin en büyük bilimadamlarından biri olan Einstein, bu fotoğrafıyla bir tabuyu da yıkmış oldu. Kendisinden önce gelen ağır başlı ve asık suratlı bilimadamı imajını bozan Einstein, halkın içinden bir insan gibi yaşayarak sıradan insan ve bilimadamları arasındaki soğukluğu da gidermiş oldu. Bu ünlü fotoğraf dünyanın en saygın insanın içindeki çocuğu asla öldürmediğini gösteriyor.

1983 yılında Sovyetler Birliği Afganistan'daki baskısını iyice artırmaya başlamıştı. Komunist düzeni kabul etmeyen Afganlara karşı Sovyetler Birliği şiddetli saldırılar düzenlemeye başladı. Köyleri yıkılan Afgan halkı ise bu savaştan kaçarak mülteci kamplarına sığındı. National Geopgraphic fotoğrafçısı Steve McCurry ziyaret ettiği bir mülteci kampında Afgan Kızı adlı ünlü fotoğrafını çekti. İsimsiz bir mülteci olan bu kız, gözleriyle savaşın korkusunu ve evsiz kalmanın verdiği öfkeyi anlatıyordu. 1985 yılında dergide yayınlanan bu fotoğraf birçok ödülle layik görüldü.

Amerikan Ordusu gönüllü askere alma programına yazılanlara savaşın gerçeklerinden asla bahsetmez. Acemi askerlere yapılan propagandaya göre gidecekleri operasyonlar filmlerden hiç farksızdır. Herkes görevini yaparsa, sağ salim evlerini dönüp sevdiklerine kavuşacaklarına dair sözler verilir bu genç adamlara. Ancak körfez savaşı sırasında çekilen bu fotoğraf propagandanın yersiz kaldığı bir anı belgeliyor. En iyi arkadaşını ceset torbasında gören bu askerin fotoğraf Pentegaon tarafından yasaklanmıştı.

Amerika'nın en büyük sembobillerinden biri de gökdelenlerdir. Günümüzde hayranlıkla baktığımız bu yapların ardında aslında büyük kriz yıllarının çaresizliği yatıyor. 1930 yıllarda başlayan büyük Amerikan Krizi yüzünden, işsiz kalan insanlar hiç bir güvenlik önemli almadan onlarca kat yükseklerde çalışıyordu. Hayata kaldıkları için mutlu olan işçiler bu fotoğrafta öğle yemeğ yiyorlar. 1932 yılında New York'ta çekilen bu fotoğraf insanların çaresizlik altında nasıl yaşadıklarının en büyük kanıtlarından.

1913 yılında genç Mustafa Kemal, Sofya'ya ataşe olarak atanmıştı. Dönemin siyasi koşullarında artık Osmanlı önemli bir devlet değildi. Avrupa ülkelerinin kışkırtmasıyla imparatorluğun her yerinde isyanlar düzenlenmeye başlamıştı. Osmanlı'nın Avrupa'da çağdışı ve güçsüz görüldüğü bu dönemde genç Mustafa Kemal yeniçeri kostümüyle resmi bir maskeli baloya katıldı. Etrafta bulunan bürokratların öfkeli bakışlarına aldırmayan Mustafa Kemal balkanlara Osmanlı daha ölmedi mesajı verirken gecenin yıldızı olmuştu.

1985 yılında Kolombiya'da patlayan Nevado del Ruiz volkanı birçok trajedinin yaşanmasına neden oldu. Ancak hiç bir olay bu fotoğrafa yansıyan kadar acı değildi. 13 yaşındaki Omayra Sánchez yıkalan evinde mahsur kaldı. Sánchez yerel yetkililere yapılan tüm uyarılara rağmen 3 gün boyunca suyun içerisinde yaşam mücadelesi verdi. Bu fotoğraf çekildikten kısa süre sonra ise ani ısı değişikliğinden dolayı öldü. Etraftaki insanlar ise Sánchez'in umut ve cesaret dolu üç günlük müchadelesini ise çaresizce izledi.

Bu ünlü fotoğraf çaresizliği, umursamazlığı ve vicdan azabını gösteriyor. Kevin Carter Afrika'da bir jiple dolaşırken açlıktan ölmek üzere olan bu çocukla karşılaştı. Carter fotoğraf çektikten sadece birkaç dakika sonra akbaba çocuğu kaptı. Olayı doğal karşılayan Carter umursamadan yoluna devam etti. Bu ölen çocuk sayesinde Carter Pulitzer ödülüne layik görüldü. Ancak fotoğrafçı, o an bu kadar duyarsız olduğu için kendini asla affetmedi ve ödül töreninden sonra intihar etti.

İnfaz; Eddie Adams,1968 General Nguyen Ngoc Loan bir mahkumu infaz ediyor. Güney Vietnam’da fotoğrafçı Eddie Adams tarafından çekilen bu kare, Vietnam Savaşı’nın ikonu oldu.

Göçmen anne; Dorothea Lange, 1936 Yedi çocuğunu besleyebilmek için otomobilini satan bu annenin görüntüsü Büyük Buhran’ın temsil eden kare oldu.

Kent State; John Paul Filo, 1970 John Paul Filo’ya Pulitzer ödülü kazandıran bu kare Ohio’da Başkan Nixon’ın Kamboçya’ya asker göndermesini protesto esnasında çekildi. Bu fotoğraf Neil Young tarafından yazılan Ohio şarkısına esin kaynağı oldu.

Tianenmen Meydanı; Jeff Widener, 1989 Çinli protestoculardan adı bilinmeyen bu kişi, kısa bir süre sonra askerler tarafından götürüldü. Barışçıl direnişin dünyadaki en önemli örneklerinden biri olan bu kareden sonra protestocudan haber alınamadı.

Atlar; Eadweard Muybridge, 1878 16 fotoğraflık bu seri atların tüm ayaklarının yerden kesildiği anı yakalaması ve kanıtlaması açısından bir dönüm noktası kabul edildi.

Elizabeth Eckford ve Hazel Massery; Will Counts, 1957 Elizabeth Eckford, Arkansas’ta liseye giden ilk siyah öğrencilerden biriydi. Bu fotoğraf, sınıfa giden zorlu yolda arkadaki bağıran beyaz öğrenci Hazel Massery’e de odaklı. Massery daha sonradan pişmanlığını dile getirse de, bu kare dünyanın nasıl bir dönemden geçtiğini hep hatırlatacak.

Earthrise; William Anders, 1968 Anders'ın aydan çektiği dünya fotoğrafı. Apollo 8 uzay gemisinin komutanı Frank Borman bu fotoğrafı "Dünyanın Doğuşu" olarak isimlendirdi

Savaşın Terörü; Huynh Cong Ut, 1973 Diğer çocuklarla birlikte koşan çıplak kız, Vietnam’a atılan Napalm bombasından kaçmaya çalışıyor.

Ayda yürüyen adam; Neil Armstrong, 1969 Neil Armstrong arkadaşı astronot Buzz Aldrin’ın fotoğrafını böyle çekti.