Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) dershaneler ile ilgili verdiği kararın gerekçesi Resmi Gazete'de yayımlandı. Kararda, kişilerin eğitim ve öğretim hakkı ile teşebbüs hürriyetini ortadan kaldıracak, kullanılmaz hale getirecek ya da ölçüsüzce sınırlandıracak düzenlemeler getirilemeyeceği belirtildi.

AYM, 'dershaneler' ibaresinin yürürlükten kaldırılmasının Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi. AYM, gerekçeli kararda, “Eğitim ve sınav sisteminin yol açtığı, devletin de yasal statüye kavuşturduğu dershanelerin doğurduğu sakıncaları önleyici tedbirler almak yerine, bu kurumları tamamen yasaklamak suretiyle dershanelerin kapatılması yoluna gidilmesi, kişilerin sınavlara hazırlık kapsamında okul dışı özel kurumlardan eğitim desteği alma imkanını ortadan kaldırmakta, bu nedenle de eğitim ve öğrenim hakkını ihlal etmektedir.” ifadelerine yer verdi.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 6528 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un, dershanelerin dönüştürülmesine ilişkin hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açmıştı. AYM, 5 üyeye karşı 12 üyenin oy çokluğuyla Özel Eğitim Kurumları Kanunundaki "dershaneleri" ibaresinin yürürlükten kaldırılması, dershanelerin dönüştürülmesi ve gerekli dönüşümü tamamlamayan öğrenci etüt eğitim merkezlerinin eğitim öğretim faaliyetlerinin 1 Eylül 2015'e kadar devam edebileceğine ilişkin hükümleri iptal etti.

Dershanelerin faaliyetleri, faaliyet konuları itibariyle eğitim ve öğrenim hakkı ile ilgili olduğunu belirten AYM, söz konusu faaliyetlerin özel teşebbüs tarafından yürütülmesi bakımından çalışma ve sözleşme hürriyetine ilişkin olduğunu kaydetti. Demokratik toplumlarda temel hak ve özgürlükler yönünden serbestliğin asıl, sınırlamanın istisna olduğunu kaydeden AYM, yapılacak düzenlemelerin anayasal ilkeler ile temel hak ve hürriyetleri ihlal etmemesi gerektiğine vurgu yaptı.

Özgürlüğün en önemli göstergesinin tercih hakkının varlığı olduğunu ifade eden AYM, kişilerin farklı seçenekler arasında tercihte bulunabilme imkanlarının ortadan kaldırıldığı bir yerde özgürlükten bahsedilemeyeceğini belirtti. Dershanelerin okul müfredatı konularına ilişkin bilgi edinmeye yönelik ihtiyacı karşıladığının altını çizen AYM, gerekçeli kararında, “kişilerin bir üst okul veya yükseköğretime giriş sınavlarına hazırlık amacıyla özel teşebbüsler tarafından kanuna uygun olarak verilen eğitim öğretim hizmetlerinden yararlanmaları ve bu suretle okul dışı eğitim almaları Anayasa'nın 42. Maddesinde güvence altına alınan eğitim hakkı kapsamındadır.” ifadelerine yer verdi.

Devletin herkesin eğitim ve öğrenim hakkından yararlanabilmesini sağlamak için gerekli tedbirleri almasını gerektiğini belirten AYM, gerekçeli kararında şu ifadelere yer verdi: “Okul dışı eğitimin alınabileceği kurumları oluşturma bakımından devletin mutlak bir yükümlülüğü bulunmamakla birlikte zorunluluk bulunmadıkça özel sektörün bu alanda mevzuat çerçevesinde sunduğu hizmetlerin tamamen ortadan kaldırılmasına yol açacak düzenlemelerden kaçınması gerekir. Kişilerin eğitim ve öğretim hakkı ile teşebbüs hürriyetini ortadan kaldıracak kullanılmaz hale getirecek ya da ölçüsüzce sınırlandıracak düzenlemeler getirilemez.”

Okul dışı eğitimin kişilerin özgürce hareket edebildikleri ve tercihleri doğrultusunda maddi ve manevi varlıklarını geliştirebilecekleri bir alana işaret ettiğini vurgulayan AYM, bu alana demokratik toplum düzeni yönünden zorunlu olmadıkça devletin müdahale etmemesi gerektiğini kaydetti.

“EĞİTİM VE ÖĞRENİM HAKKINDA YÖNELİK ÖLÇÜSÜZ BİR SINIRLAMADIR”

Gerekçeli kararda ayrıca şu ifadeler yer aldı: “Bir üst okula veya yükseköğretime giriş sınavlarına hazırlık ihtiyacını karşılayacak okul dışı alternatif imkanlar sağlamadan dershanelerin kapatılarak eğitim sisteminden çıkarılması eğitim ve öğrenim hakkında yönelik ölçüsüz bir sınırlamadır."

“EĞİTİM VE ÖĞRENİM HAKKINI İHLAL ETMEKTEDİR”

Eğitim ve sınav sisteminin yol açtığı, devletin de yasal statüye kavuşturduğu dershanelerin doğurduğu sakıncaları önleyici tedbirler almak yerine, bu kurumları tamamen yasaklamak suretiyle dershanelerin kapatılması yoluna gidilmesi, kişilerin sınavlara hazırlık kapsamında okul dışı özel kurumlardan eğitim desteği alma imkanını ortadan kaldırmakta, bu nedenle de eğitim ve öğrenim hakkını ihlal etmektedir.”

Dava konusu kurallarının Anayasa'nın 13, 42 ve 48. maddelerine aykırı olduğunu belirten AYM, 'dershaneler' ibaresinin yürürlükten kaldırılmasının Anayasa'ya aykırı olduğuna hükmetti.