Hangi hayvanın halk arasında gıcık adıyla anılan bir türü vardır?
Herek ve Gıcık Dağlıç koyunu hakkında bilgi
Halk arasında Herek ve Gıcık olarakta bilinir. Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Afyon ve Denizli gibi Ege ve Batı Anadolu İllerinde yetiştirilir. 3.968.000 başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 12'sini teşkil eder. Canlı ağırlıkları Akkaramanlardan daha azdır ama etleri lezzetlidir. Ağız, burun, göz etrafı ve ayaklarda siyah lekeler görülür. Baş ve ayaklar çıplaktır. Süt verimi 30-60 kg olup, ikizlik oranı % 12-15' dir. Yapağıları kaba ve karışık olup, beyaz renklidir. Yıllık yapağı verimleri 2.0-2.5 kg'dır ve halı sanayiinde tercih edilmektedir.
DÜNYADA EKONOMİK ÖNEMİ OLAN
KOYUN IRKLARI
YERLİ IRKLAR YABANCI IRKLAR
İvesi Koyunu,
Dağlıç Koyunu,
Kangal Koyunu,
Karaman Koyunu,
Sakız Koyunu,
Kıvırcık Koyunu,
Hemşin Koyunu,
Karayaka Koyunu,
Tuj Koyunu, ,
Sönmez Koyunu,
Bafra Koyunu,
Acıpayam Koyunu,
Malya Koyunu,
Tahirova Koyunu,
Konya Merinosu,
Karacabey Merinosu,
Menemen Koyunu,
Katahdin Koyunu,
İle de France Koyunu,
Kamerun Koyunu,
Texel Koyunu,
Dorper Koyunu,
Doğu Friz Koyunu,
Charollais Koyunu,
Merinos Koyunu,
Romanov Koyunu,
Suffolk Koyunu,
Lacaune Koyunu,
İvesi Koyunu,
İvesi Suriye , Lübnan Irak ,Türkiye ,İsrail, Ürdün`ün tipik ırkıdır. Bu ırka Arap koyunu da denir. Türkiye`de Güneydoğu anadolu bölgesi başta olmak üzere özellikle Gaziantep , Şanlıurfa, Mardin illerinde yetiştirilir. Ayrıca Hatay ve Adana illerinde bulunur. Bu ırk Türkiye'de`ki toplam koyun popülasyonun %3,9 unu oluşturur.
Vücut orta yapılıdır. Süt tipine uygun, ince fakat sağlam kemik yapısına sahiptir. Yağlı kuyrukludur. Erkekler boynuzludur. Baş kirli sarı ve kahverengi renklidir. Vücut beyaz-kremdir.
Fizyolojik Özellikleri:Kirli yapağı gömlek ağırlığı : 2-2,5 kg.Canlı ağırlık (koyunlarda) : 50 kg.Canlı ağırlık (koçlarda) : 70 kg.Laktasyon süt verimi : 180 lt.Döl Verimi : %125-140
Dağlıç Koyunu,
Dağlıç koyunları, ana vatanı Türkiye olan koyun türleri arasında yer almaktadır. Genel olarak, afyon, ısparta, burdur, kütahya, eskişehir, bilecik, bolu, denizli illerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Doğu ve güney Anadolu bölgelerinde pek tercih edilmeyen bir tür olarak bilinmektedir.
Halk arasında Herek ve Gıcık olarakta bilinir. Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Afyon ve Denizli gibi Ege ve Batı Anadolu İllerinde yetiştirilir. 3.968.000 başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 12’sini teşkil eder. Canlı ağırlıkları Akkaramanlardan daha azdır ama etleri lezzetlidir. Ağız, burun, göz etrafı ve ayaklarda siyah lekeler görülür. Baş ve ayaklar çıplaktır. Süt verimi 30-60 kg olup, ikizlik oranı % 12-15’ dir. Yapağıları kaba ve karışık olup, beyaz renklidir. Yıllık yapağı verimleri 2.0-2.5 kg’dır ve halı sanayinde tercih edilmektedir.
Dağlıç koyunları genel olarak beyaz bir vücut yapısına sahiptir. Ancak yüz ve ağız bölgelerinde siyahlılar bulunmaktadır. Dağlıç koyunlarının bu denli tercih edilmesinde otlama ve sağım yeteneklerinin yüksek oluşu, ırkın yürüme mesafesinin iyi oluşu etkilidir. Ayrıca göçebe yaşama uyum sağlayabildikleri bilinmektedir.
Kangal Koyunu,
Kangal koyunu, akkaraman koyununun yerel tipi olarak Kangal ilçesi ve çevresinde yetişmektedir. Kangal koyunu en fazla Kangal ilçesinde yetiştirildiğinden kangal ismini almıştır.
Kangal koyunu, kangal köpeği kadar meşhur olmasa da Ülkemizdeki koyun besiciliği yapanlar tarafından çok tutulmaktadır. Besiye alınan kangal toklular görünüm olarak albenisi güzeldir ve gösterişlidir. İyi beslenirse günlük canlı ağırlık artışları fazladır.
Kangal koyunu, akkaraman koyununun Sivas ili Kangal ilçesi ve çevresinde yetiştirilen yerel tipidir. Ancak vücut yapısı akkaraman koyunundan daha boylu, uzun bacaklı ve iri cüsseli bir yapıya sahiptir.
Karaman Koyunu,
Anavatanı Türkiye'dir. Antalya, Mersin, Hatay ve Gaziantep illerinde yetiştirilir. Kombine verimlidir.(et ve süt) Kışları Toros dağlarının eteklerinde geçirip ilkbaharda otlatılarak, 2000-2500 m yükseklikteki yaylalara çıkarılır. Geç sonbaharda kış otlaklarına geri döner. Genel olarak açık alanlarda bulundurulur. Kış mevsiminde yağıştan korumak ve geceletilmek üzere basit barınaklara alınır. Doğumlar genelde dışarıda, doğada olur.
Küçük yapılıdır.
Beyaz, gri, kahverengi, kızıl, siyah ve alacalı renklileri bulunmaktadır.
Özellikle siyah olanlarda renk, yaş ilerledikçe kırçıllaşmaktadır.
Erkekler boynuzlu, dişiler nadiren boynuzludur.
Yağlı kuyrukludur. Kuyruğun ortasında bir oluk yer almaktadır. Kuyruğun uç kısmı parmak şeklinde aşağı sarkar.
Sıcak ve kurak iklime, uzun yol yürüyüşlerine dayanıklıdır.
Sürü içgüdüsü gelişmiştir.
Sakız Koyunu,
Anavatanı Türkiye'dir. Adını Ege denizindeki Sakız adasından almıştır. Çeşme koyunu olarak da bilinir. Çeşme, Karaburun, İzmir, Aydın, Söke, Marmara ve Ege sahillerinde yetiştirilir. Süt ve Yüksek döl verim özelliğinden dolayı yetiştirilir.
Sakız koyunları özenli bakım isterler fakat karşılığını da senede 200-250 kg süt verimi,180 günü geçebilen laktasyon ve ortalama 1.7-2.3 kuzulama oranı ile fazlasıyla öderler.Sakız koyunlarında bir defada ikiz,üçüz hatta 7’ye varan kuzulama olabilmektedir.Ayrıca gebe kalma yaşı 7-9 aylıktan (bakıma-gelişmeye bağlı)başlamakta ve doğum sonrası sadece 15 gün dinlenme ile koç katımına hazır hale gelmektedir.Dolayısıyla iyi bakılan Sakız koyunları için her 2 yılda 3 kez kuzulama gayet mümkündür.
Sakız Koyunlarının dişisi ortalama 50-60 kg, erkekleri ise ortalama 80-90 kg gelmektedir(yetişkin erkeklerin 120 kg ağırlığa kadar ulaşabildikleri üreticiler tarafından ifade edilmektedir)
Kıvırcık Koyunu,
Kıvırcık koyunları et lezzeti bakımından en çok tercih edilen koyun ırklarımızdan biri olup Trakya Bölgesinin tamamında,Marmara’nın güneydoğusunda kalan illerde ve Ege bölgesinin İzmir,Aydın,Manisa illerinde yetiştirilmektedir.Beyaz renkli vücut yapısı olan Kıvırcık koyunlarının dişileri boynuzsuz olup erkeklerin ise kıvrımlı boynuzları vardır.Kuyruk yapısı ince ve uzundur.Ülkemizin toplam koyun varlığı içinde Kıvırcık koyunlarının oranı oldukça düşüktür(Yaklaşık %5-6)
Anaç koyunlarda canlı ağırlık 40-42 kg,laktasyon süresi 140-180 gün,süt verimi 60-90 litre,ikiz doğum oranı %10-%20,kirli yapağı verimi 1.5 kg ve her 100 koyundan 110-130 kuzulama imkanı bulunmaktadır.Yeni doğan kuzularda süt kesiminden sonra sadece 2 aylık besleme sonucunda 17-18 kg karkas ağırlığı sağlanabilmektedir.
Hemşin Koyunu,
Hemşin koyunları yoğun olarak doğu Karadeniz bölgesinde yetiştiriciliği yapılan bir koyun ırkı olarak bilinmektedir. Anavatanı Türkiye olup, yerli ırklar arasında yer almaktadır. Ülkemizde Artvin ve Rize illerinde sık yetiştirilen bir tür olan Hemşin koyunları, et ve süt verimi bakımından zengin bir ırk olarak bilinmektedir. Besicilikten daha çok kombine olarak kullanılmakta ve üretilmektedir. Sürü yaşamını benimsemiş olan
Hemşin koyunları, hırçın ve sürü hayatına alışkındır. Yürüme ve tırmanma özelliği yetiştirildiği bölgenin coğrafi şartlarına uygun şekilde oldukça gelişmiş olup, nemli mera alanlarında otlamakta hoşlanmaktadır.
Hemşin koyunlarında dış görünüş genel olarak siyah-kahverengi arasında olup lekeleri beyaz renkli olanları da vardır. Ancak beyaz renge sahip olanlarda alın, baş ve bacak bölgesinde siyah lekeler görülebilir. Yüz ve baş bölgesi yapağılı olup, sırt ve ayak bölgesi az Yapağılıdır
Genel olarak türler boynuzsuz olsa da erkeklerin boynuzlu olanları helezonik boynuz tipine sahiptir. Dişilerde ise az oranda boynuz görülmektedir. Kuyruk yapısı ise tek parçadan oluşmakta yerli ırklara göre daha gelişmiş bir omurga yapısı bulunmaktadır. Orta gelişmiş olan vücudu iri kemiklerden oluşur.
Yerli koyun ırkları içerisinde en gelişmiş vücut yapısına ve kuyruk büyüklüğüne sahiptir. Aynı zamanda kuyruk, yarım yağlı bir yapıdadır. Erkeklerde canlı ağırlık 65 kg dişilerde ise bu ağırlık 55 kg civarıdır. Ortalama bir batında kuzu sayısı 1.1 olup laktasyon süresi 170 güne kadar çıkabilir.
Karayaka Koyunu,
Karadeniz koyunudur,özellikle Karadeniz’e kıyısı olan Sinop,Samsun,Ordu,Giresun illerinde iç kısımda ise Tokat’da yetiştirilmektedir.Vücut beyaz renklidir ve kaba yapağı ile örtülüdür.Baş,kulak ve bacaklarda siyah lekeler bulunmaktadır.Dişileri boynuzsuzdur,koçları ise kıvrımlı boynuzlara sahiptir.Kuyruk yapısı yağsız,ince ve uzun görünüşe sahiptir.
Anaç koyunlarda canlı ağırlık 35-40 kg,laktasyon süresi 130-140 gün,süt verimi 40-45 litre,ikiz doğum oranı ortalama %5,kirli yapağı verimi 1.5-2 kg.
Eti lezzetli koyun ırklarımızdandır.
Tuj Koyunu, ,
Tuj ırkı Rusya sınırına yakın Kuzey Doğu bölgesinde yani Kars da bulunur.Türkiye deki sayısı 120.000 alarak tahmin edilmektedir. Tuj ırkında vücut beyaz renkli yapağı ile örtülüdür. Uyluğu yağlı bir ırk olarak sınıflandırılır. Hafifçe yukarı dönük kısa bir yağlı kuyruğu vardır. Koçlarda çoğunlukla boynuz bulunur. Koyunlar boynuzsuzdur.
Yapağı kaba ve karışık yapağı tipindedir. Yapağı kalitesi Akkaraman ve Morkaramandan daha iyidir.Ortalama canlı ağırlığı 38-40 kg, Laktasyon süt verimi 50-55kg, kirli yapağı verimi 1.8-2 kg ve elyaf çapı 30-32 mikron düzeyindedir.
Sönmez Koyunu,
Sönmez tipi elde etmek üzere Sakız koç ve Tahirova koyun melezleşmekte, elde edilen melez döller ikinci aşamada Tahirova koçlarıyla çiftleştirilmektedir. Bu şekilde oluşturulan tip, %25 Sakız + %75 Tahirova genotipi içermektedir. Görünüm Özellikleri :
Beyaz, lekesiz, yüksek ve sağlıklı bir vücut yapısına sahiptir.
Koyunlar boynuzsuzdur, koçlarda küçük boynuzlulara rastlanabilir.
Uzun ve geniş sırtlı dolgun ve yüksek sağrılıdır.
İnce ve yağsız kuyrukludur.
İri ve bezel meme yapısı vardır.
Bafra Koyunu,
Amasya ili Gökhüyük tarım işletmesinde üretilen bir koyun türüdür.
Bafra koyunu, Sakız X Karayaka koyunlarının melezlenmesi ile elde edilmiştir. Genetik yapısı: %75 Sakız ,%25 Karayaka ırklarından oluşmaktadır. Yöremiz iklimine uyması için Yüzde 25 Karayaka, yüzde yetmiş beş Sakız ırkının özelliğini taşır.Et,süt ve döl verimi bakımından birçok koyun ırkını geride bırakır. Ben bu ırkı 3yıldır yetiştiriyorum. Dölü tamamen bu ırka döndermeme az kaldı.
Bu cinsin ağız göz ve kulak etrafında siyahlıklar bulunur. Baş karınaltı ve bacakları çıplaktır.Kuyruk dipte yağlı. uzun ve gerisi yağsızdır. Koçlar boynuzlu ve yakışıklıdır.Ülkemizde birisi Amasya’da diğeri de Iğdır’da olmak üzere iki işletmede üretilmektedir.Ancak bu üretim yetiştiricilerin talebini karşılayamamaktadır.Ülkemiz ve bilhassa yöremizde bu koyun cinsine çok fazla talep olmaktadır.İki yılda üç defa yavru alınabilmektedir.Bu sebeple çok tercih edilmektedir.Kısırlık oranı oldukça düşüktür.
Acıpayam Koyunu,
Vücut beyaz, yapağılı ve lekelidir. Baş ve ayaklarda kahverengi lekeler vardır. İri bir vücut yapısına sahiptir. Koyunlar boynuzsuz, koçlar boynuzlu olabilir. Kuyruk orta yağlıdır. Meme bezel meme yapısındadır.
Fizyolojik Özellikleri
Kirli yapağı gömlek ağırlığı : 2-2,5 kg.
Canlı ağırlık (koyunlarda) : 60-70 kg. (koçlarda) : 100-130 kg.
Laktayson süresi : 150 gün
Laktasyon süt verimi : 180-200 lt.
Döl Verimi : % 130-140
Doğu Friz, İvesi ve Dağlıç koyunlarının melezlenmesiyle oluşturulmuştur. Yağlı kuyruklu koyunlarla doğal olarak çiftleşebilir.
Malya Koyunu,
Morfolojik Özellikleri
Vücut beyazdır, baş ve bacaklarda siyah lekeler bulunabilir. Kuyruk yarım yağlı.
Fizyolojik Özellikleri
Kirli yapağı gömlek ağırlığı : 2,4-2,8 kg.
Canlı ağırlık (koyunlarda) : 45-50 kg. (koçlarda) : 70-90 kg.
Laktasyon süresi : 120 gün
Laktasyon süt verimi : 30-35 kg.
Döl Verimi : % 110
Karkas ağırlığı : 35-45 kg.
Et Randımanı : % 45-50
Alman-Et Merinoslarının Akkaraman Koyunlarıyla birleştirme (kombinasyon) melezlemesi yöntemiyle çiftleştirilmesi suretiyle oluşturulmuştur.
Tahirova Koyunu,
Vücut, baş ve bacaklar beyazdır. Orta uzun boynu, uzun ve sallı bir vücudu vardır. Koyunlar boynuzsuz, koçlarda boynuzlulara rastlanabilir. Kuyruk ince ve uzundur. Memeleri bezel meme görünümündedir.
Fizyolojik Özellikleri
Kirli yapağı gömlek ağırlığı : 2-2,5 kg.
Canlı ağırlık (koyunlarda) : 50 kg. (koçlarda) : 70-80 kg.
Laktayson süresi : gün
Laktasyon süt verimi : 150-180 kg.
Döl Verimi : % 140-150
Karkas ağırlığı : 30-35 kg.
Et Randımanı : % 50
Trakya Bölgesi için elde edilen Türktahirova tipi koyun, Türkgeldi ile Tahirova koyunu melezidir.
Konya Merinosu,
Anadolu Merinosu da denmektedir.Konya yöresinin yerli ırkı olan Akkaraman koyunlarının etçi Alman Merinoslarıyla melezlenmesi sonucunda oluşmuşlardır.Vücutları beyaz renkli yapağı ile kaplı olup koçlar ve koyunlar genellikle boynuzsuzdur.Kuyruk yapısı yağsız ince ve uzun görünümlüdür.Melezlenme sonucu oluşan Konya Merinoslarının yapağı kalitesi,büyüme ve özellikle döl verimi orjinal
Akkaraman ırkı koyunlarından çok üstündür.
Anaç koyunlarda canlı ağırlık 54-56 Kg(Akkaraman 40-45 Kg)
laktasyon süresi 140-150 gün(Akkaraman 140-150 gün)
süt verimi 40-50 Litre (Akkaraman 50-60 Litre)
ikiz doğum oranı%30-%40 (Akkaraman %5)
kirli yapağı verimi 3.6-3.8 Kg(Akkaraman 1.5-2 Kg)dır.
Karacabey Merinosu,
Vücut beyaz, kısa ve ince yapağılı, karın altı ve bacaklar yapağılı, baş yapağısız, kuyruk ince ve uzun, genellikle 30 cm. omuzdan itibaren kesiktir. Koyunlar boynuzsuz, koçlar bazen boynuzludur.
Fizyolojik Özellikleri
Kirli yapağı gömlek ağırlığı : 3,0-3,5 kg.
Canlı ağırlık (koyunlarda) : 50-60 kg. (koçlarda) : 80-100 kg.
Laktasyon süresi : 70 gün
Laktasyon süt verimi : 30-35 kg.
Karkas ağırlığı : 25-30 kg.
Döl Verimi : % 120
Et Randımanı : % 45-50
Alman- Et Merinosları ile Kıvırcık koyunlarının çevirme melezleridir. % 90-95 Merinos genotipi taşırlar.
Menemen Koyunu,
Tahirova Koyunları ile “Ile De France” koçlarının melezleştirilmesi ile elde edilen bir koyun ırkıdır. Hızlı gelişme özelliği bakımından koç tarafına çeken Menemen Koyunu süt ve döl verimi bakımından ve et kalitesi olarak ta Tahirova koyununa çekmiştir.
Menemen Koyun ırkı genelde %75 oranında Ile De France Koyun Irkı ile %25 Tahirova Koyun Irkının özelliklerini ve gen tipini taşımaktadır.
Menemen Koyun Irkında vücut, baş ve bacaklar beyaz renktedir. Yağsız ince kuyruklara sahip olan bu ırk etçil koyun ırkı görünümündedir. Yani iri bir başa, kısa kalın boyuna, derin göğüs yapısına, geniş sırt görüntüsüne, kalın ve kısa bacaklara ve dışarıdan görülen dolgun bacak ve but şekline sahiptir. Genelde boynuzsuz olan bu ırkın yapağı kalitesi de orta düzeydedir.
Bu ırkın doğum başına kozu sayısı 1.30 ile 1.50 arasında değişmektedir. Doğum ağırlığı duruma göre değişmekle beraber ortalama 5-6 KG kadardır. Dördüncü ay sonunda ise ulaşılan ağırlık 35 – 40 KG dır.
Süt verimi olarak 150 Litre, Laktasyon süresi ise 120 Gündür. Yapağı verimi ortalama olarak 4-5 Kilogram kadardır.
Katahdin Koyunu,
Kanada’da et tipi olarak yetiştirilen katahdin koyunu, ikiz ve üçüz doğum oranı yüksek bir koyun ırkıdır. Kanada’da bir yetiştiricinin kendi çabaları ile geliştirilen katahtin koyunu, buradan diğer koyun yetiştiriciliği yapan ülkelere yayılmıştır. Kayıtlara göre birçok koyun ırkı, melezleme çalışmalarında kullanıldığı sanılmaktadır.
Katahdin koyunu, fazla bakıma ihtiyaç olmadan merada kendi kendini idare edebilen, mükemmel bir mera koyunudur. Bütün iklim şartlarında yetiştirilmektedir. Sıcak ve soğuk havada yetiştirilen katahdin koyunu, her yerde yüksek performans yeteneğine sahiptir. Dünyada etçi koyun ırkları arasındadır. Katahdin koyunu yetiştirildiği bütün ülkelerde eti için yetiştirilmektedir. Eti hafif, lezzetli ve yağsızdır. Sütü genelde sağılmaz, kuzularına bırakılır. Yapağısı kırkımı genelde olmamaktadır. Kışın soğuk havalarda uzun yapağı diplerine tiftik oluşur. Kendini soğuk havalardan koruduktan sonra, sıcak havaların başladığı bahar aylarında yapağısı kendiliğinden dökülür.
İle de France Koyunu,
ile de france koyunu 1832 yılında fransız merinosu ile ingiliz etçi koyunu dishley melezletirmesi ile oluşturularak sonraki yıllarda yoğun bir seleksiyon ve yetiştirme ile ırk özellikleri sabitlenmiştir, o zaman adı dishley merinos idi,1882 de ırkın adı ile de france olarak tescil edildi.
1960 yılında fransız üreticileri bu ırkın üreme,doğurganlık ve büyüme özelliklerini geliştirmek için çalışmaya karar verdi.1968 yılında ile de france için toplu döl kontrolü ve test çalışmaları için bir istayon kuruldu.1972 yılında test istasyonu ve tüm geliştirme çalışmaları için yeni bir birim kuruldu ve bu birim ile de france için her şeyden sorumlu oldu.hülasa yapılan son derece titiz ve özenli çalışmalar sonunda bu hayvan ırkının,doğurganlık,üreme,erken gelişim,et süt ve yapağı verimi yıldan yıla devamlı bir artış gösterdi.
ile de france koyununda doğurganlık %130 iken bu oran titiz çlışmalar sonucunda ortalama %168 ,elit sürülerde bu oran bahar doğumlarında %198 güz kuzulamalarında ise %171 olmuştur.(2 yılda 3 doğum hesabederek,100 koyundan çok uçmayalım 150 kuzu alırsak 2 yılda 450 kuzu yıllık 225 adet, bunun %10 u telef olsa senede satabileceğimiz her 100 koyun için 200 kuzumuz olur)
Kamerun Koyunu,
Kamerun Koyunun ana vatanı adından anlaşılacağı gibi Kamerun'dur. Bu koyunların vücutları kahverengi olup bacaklarında, baş kısmında, arkasında ve çene altında siyahlıklar bulunur.
Erkeklerin çene altından ön bacaklarına kadar uzanan yeleleri ve boynuzları vardır.
Uzun yıllardan beri evcil ortamlarda üretilen bu koyunlar adeta yaban koyunları gibi çok hareketli ve aktiftirler.
Dişiler bir yaşında yavru verebilirler, gebelik süreleri 5 aydır. Bir veya nadir de olsa iki yavru yaparlar. Dişiler doğumdan 30 gün önce erkeğin yanından ayrılıp yavru 3 - 4 aylık oluncaya kadar ayrı yerde tutulması daha sağlıklı olur.
Kamerun koyunlarının beslenmesinde kuru yem olarak arpa ve kuzu besi yemi verebiliriz..çayır otu, yonca, fi gibi otlarda koyunların başlıca yiyeceğidir.
Texel Koyunu,
Texel 19. yüz yılda Hollandanın Texel adasında,yerel ırkla lincoln ve leicester kullanılarak geliştirilen bir hayvandır.
Daha sonraları,hızlı gelişip az yağlı yüksek randımanlı karkas elde edilmesi için sürekli bir seleksiyona tabi tutulmuştur.
Texel koyununun en önemli özelliği dikkate değer kas gelişimi ve diğer ırklara göre çok daha az yağlı oluşudur.Amerika Wisconsin Üniversitesi araştırma sonuçlarına göre,texel sahip olduğu genler sayesinde aynı genlere sahip olmayan diğer koyunlara oranla pirzola,sırt ve butta % 6-10 arası daha fazla et,ve %10-14 arası daha az yağ üretmektedir.(myomax altın genine sahiptir)Yine aynı yerde yapılan bir çalışmada texel kuzuların diğerlerinden %15 daha az yem tüketerek,%60 daha fazla canlı ağırlık kazandığı sonucuna varılmıştır.Texelin et ve kemik oranı mükemmeldir.karkasta et oranı fazla,kemikler nispeten incedir.
Bu özellikleri ile texel Avrupanın baskın baba hattı olmuştur.Şu anda İngilterede pazar payı suffolk ırkı ile eşittir.
Üretim sistemleri yün öncelikli et koyunu olan Avustralya ve Yeni Zelenda da bile oldukça popüler ve önemli bir baba hattı olmuştur.
aşağıdaki linke tıklarsanız açık artırmada 6 aylık bir texel koçunun 231000 avroya satılmış olduğunu görürsünüz.bu hayvanda ne gördüler ki bu fiyatı ödediler. Texel kuyunu son derece uysal ve sakin mizaçlı bir hayvandır.
Anaç koyunlar 65-90 kilo
erişkin koçlar 90-120 kilodur.
Dorper Koyunu,
Dormer,merinos koyunlarda yün özelliklerini kaybetmeden,daha büyük kitleli,daha hızlı büyüyen,daha yüksek döl verimli,ekonomik ve az bakımlı,direnci yüksek hayvan oluşturma amacıyla güney afrikada geliştirilen bir türdür.
bu amaçla yapılan çalışmada 1927 den 1936 ya kadar,border leicester,dorset horn,ryeland, romney marsh,suffolk,texel,corriedale,siyah başlı pers,ve çeşitli merinoslar kullanıldı.8 yıl sonunda ,en verimli melezlerin alman merinosları ile dorset horn koçları arasındaki çiftleşmelerden geldiği anlaşıldı.ulaşılan sonuçta, hızlı büyüyen kuzular,soğuk ve yağışlı otlaklara dayanıklı,çeşitli enfeksiyonlara dirençli,nispeten daha sütlü ve bereketli bir doğum yüzdesine sahip koyunlar elde edildi.sonrasında yıllarca süren seleksiyon ve verimlilik takip programlarıyla daha da mükemmelleştirildi.bu program ve geliştirme çalışmaları halen devam etmektedir.
dormer koyunu,yüksek doğurganlık oranı,mükemmel annelik yeteneği,uzun üreme sezonu ve kolay doğumlarıyla ünlüdür
Doğu Friz Koyunu,
Bu koyun ırkı Almanya'nın bol yağış alan verimli topraklarında, kuvvetli otlaklarda yüzlerce yıl içinde en verimliye doğru evrimleşmiş bir cinstir.Genel olarak dünyanın en sütlü koyunu olarak kabul edilir.
Ergin koçlar 100-130 koyunlar 70-90 kilo arasında olup,kuzular günlük ortalama 300-400 gram canlı ağırlık kazanır.bu Irk oldukça bereketli dölü olan bir cinstir. Doğuran 100 koyun 240 kuzu verir.ortalama süt verimi olgun koyunlarda 500-600 kilo olup dünya rekoru a 1400 kilo ile yine bu koyuna aittir.
Bu yazmış olduğumuz rakamlar elbette iyi ve özenli bir bakımla olur, yoksa bizim kül kedisi yahut akkaraman gibi salayım araziye bakayım faraziye olmaz. Avucunu yalarsın kardeşim. Lapsekili bir arkadaşım anlatıyor, hayvan başına yılda 1 ton süt aldığım keçilerimi,veriminden dolayı çok istekli olan bir arkadaşıma sattım,3 ay sonra müşteri gelip senin keçiler 1 ton değil 300 kiko süt veriyor dedi. Bu bu yemleri veriyormusunuz dedim, hayır kolay olsun diye dağ meraya salıyoruz. E kardeşim bu saanen,kül keçisi gibi bakılırsa kül keçisi gibi süt verir,sen değirmene buğday dökmeden,ağıldan un bekliyorsun.buradan çıkan sonuç,gerekeni vermessen, alman gerekeni alamazsın.(ata sözü gibi oldu)
East Friesian Marsh koyunu farklı coğrafyalara uyum sorunu olduğundan,götürüldüğü yerlerde yerel koyun cinslerinin verimini yükseltmede kullanılmaktadır. Ülkemizde bu koyunun yerli kıvırcık cinsi ile melezlemeleri yapılmış, çok da başarılı olunmuştur. Türkgeldi, tahirova, sönmez,acıpayam ve asaf koyunlarında, kiminde az kiminde çok hep doğu friz koyun melezliği vardır.
Bu koyun ırkına Marş koyunu adı da verilir.
Charollais Koyunu,
Et tipi koyunların son zamanda en popüler olanıdır.e ateş olmayan yerden duman çıkmaz derler.bilhassa etinin lezzeti,doğum bereketi,kuzularının günlük canlı ağırlık artışı ile büyük ses getirmiş bir hayvan cinsi.
fransaya giden bir arkadaşım 180 kiloluk ve hatta 200 kilo gelen koçlar gördüğünü söyledi.marmara bölgesinde bir yetiştirici,hiç ek yem vermeden tamamen arazide koçların 14 ayda 110 kilo çektiğini bildirdi.bu arkadaşımızın 8 anaç koyunun 7 si ikiz ve 1 i de üçüz doğurmuş,sadece 3 üzlerden biri o da kendi hatamızla öldü diyor.
bu ırkta döl veriminin iyi olduğu,erken gebeleştiği ve kuzuların 5 kilo doğduktan sonra tek erkeklerde iyi bakımla 8 haftada 40 kiloya ulaşılabildiği,günlük canlı ağırlık artışının 500 gram olduğunu tüm webden okuyoruz.
ben bu rakamları biraz afaki buldum ve biraz araştırdım, evet söylenenler doğru.şu an için yurt içinde bu hayvanın damızlığına büyük talep var.az sayıdaki yetiştiricileri sütten kesim çağındaki kuzuları 1500-2000 aralığında satıyor.elbette az olan şey altın gibi kıymetli olur.bende sabırla erzurum üniversitesinin bu ırk ve romanovla yaptıkları çalışmaların üreticiye yansımasını bekliyorum,bakalım daha ne kadar bekliyeceğiz.
bu ırkta erişkin dişiler 80-100 kilo
erişkin koçlar 110-160 kilodur.
Merinos Koyunu,
Merinos ince , bir örnek , iyi kalitede ve fazla miktarda yapağı veren bir koyun ırkıdır. Yapağısı kaliteli yün kumaşların yapımında kullanılır. Dünyada bir birinden farklı birçok merinos tipi mevcuttur. Avustralya Merinosu , Alman et Merinosu , İspanya Merinosu , Rus Merinosu , Prekos Merinosu ve Türk Merinosu örnek gösterilebilir
Merinos ırkı Türkiye'ye ilk defa 1843 yılında ispanyadan ithal edilmiştir. İspanyol tarak yapağısı merinosları Bursa ilindeki Mihalıç Çiftliğinde (Karacabey Harası) yetiştirilmeye başlanmış ve bunların sayıları zamanla 80-90 bin e kadar çıkmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren , Merinos yetiştiriciliğin yeniden canlandırılması için çalışmalara başlanmıştır. Bu amaçla 1928 yılında Macar Merinosları ve 1934 yılından itibaren de , Alman Et Merinos u ülkeye ithal edilmiştir. Merinoslar ülkedeki birçok yerli ırkların melezlenmesinde kullanılmıştır.
Romanov Koyunu,
Şu anda tüm medyada ve hayvancılık ortamlarında en popüler tür romanov koyunu.Besi özelliklerinin oldukça abartıldığını düşünüyorum.4 aylık yaşta 40-50 kilo geldiğini söyleyenler var.tamamen şehir efsanesi.Romanov yetiştiririm de kuzu eti satarım zanneden yanılır.Ama bu abartı sayesinde tanesine damızlık olarak 2800 dolar isteyen de var.Eder mi etmez mi,yerine göre 10000 dolar da eder.Ben hep buradan koyunculuk yapacak arkadaşlarıma, devamlı olarak et satmayı değil,damızlık satmayı hedefleyin diyorum.Bırakın 2800 doları,hayvan zaten en az üçüz doğuruyor,2-3 aylık kuzuları 1000 liradan damızlık olarak satsanız para altında kalırsınız,zaten 7-8 ay sonra tekrar kuzulayacak.
Romanov koyunun en önemli özellikleri
1- Doğum yapan 100 koyundan yaklaşık 400 kuzu elde edilmesi (5 iz 6 ız kuzulama normaldir,yalnız çoğuz kuzular aşırı ilgi ve bakım gerektirir,yoksa telefat fazla olur)
2-Doğurganlık oranını melezi koyunlara iyi aktarması.
3-Rus kökenli olması dolayısıyla soğuk iklime ve zor şartlara uyumlu olması.
4-Çoğuz doğurduğu için gayet sütü bol bir ırk olması
5- 4 aylık tokluların gebe kalabilmesi.
6-Etinin gayet lezzetli ve az yağlı olması.
Yetişkin koyunlar 40-50 kilo
Yetişkin koçlar 55-80 kilo
Erkek kuzular 6 ayda 40, 12 ayda 50-60 kilo gelir.
Suffolk Koyunu,
Suffolk koyunu dünyada yıllardır büyük ün yapmış,dayanıklı,hızlı büyüyen,yüksek dölverimli,eti lezzetli bir ingiliz kökenli hayvandır.gelişimi şöyledir böyledir demeyeceğiz,(isteyen webden mazisini araştırsın)ama 90 lı yıllarda ülker grubuna bağlı kar şirketi aracılığı ile ülkemize,corriedale ile birlikte avustralyadan getirilmiş ve maalesef yurdum üreticisi her yeniliğre biraz mesafeli durduğu veya,önce başkalarının denemesini beklediği için,yine kıymetini bilemedik diyorum,en başta acizane bu satırların yazarı olan bendeniz.
o yıllarda kendi çapımızda dana besisi yapıyorduk.trend dana eti idi çünkü.gazetede yurt dışından bu hayvanların geldiğini duyunca 2 tane suffolk ve 2 tane de corriedale edinmiş,onları da danaların yan bölmesine koymuştum.hem suffolklar hem de corriedaleler hamile idi,ve her biri ikiz kuzuladılar.günlük 650-700 gram da süt veriyorlardı.abartısız suffolkları danaları tarttığım terazide tarttım,anaç koyunlar doğumdan sonra net 85 kilo idiler.kuzular son derece hızlı büyüyordu.tek olumsuz yanı suffolk hayvanı kök aldığı norfolk dağ koyununa epey benziyor,biraz yabani yönü var.insanla iletişimi zayıf.yakalamak için özel bir düzenek gerekiyor. benim büyük birader açıklıkta yakalamaya kalktı,yünüde gayet uzundu.sıkıca yakalayıp,bloke etmeye çalıştı.inanın 95 kiloluk adamı,tam 10 dakika sırtında oradan oraya koşarak paspas gibi sürttü,öyle de güçlü yani.sözün kısası danaların hengamesi arasında bu hayvanların kıymetini bilemedik,isteyen bir akrabamıza verdik,bir kaç yıl sonra o da bir sebeble sattı.
Suffolklarla ilgili bir anekdot vereyim istedim,yurdumuzda yaplan melezleme çalışmalarında en başarılı sonuç karayaka ırkı ile alınmıştır,suffolk ve karayaka arasında tam bir uyum vardır,karayaka sürüsü olan bir üreticimiz varsa lütfen bir suffolk koç edinsin ve karını nasıl ikiye katlıyor görsün.
Lacaune Koyunu,
i Fransanın lacaune bölgesi koyunudur.5000-6000 yıldan beri bu bölgede yaşamakta olan bir ırktır. 19. yüzyıla gelindiğinde yerel çiftçiler tarafından diğer hayvanlarda öldürücü olabilecek pek çok hastalık ve keneye karşı yüksek dirençli,mevsim dışı üreme özelliği olan et ve süt üretim öncelikli causses du lot,son derece verimsiz meralarada yetişmeye alışkın larzac,rodez,causes ve daha başka yerel ırklarla melezlenerek her türlü taşlık tepelik ve engebeli arazilere uyumlu,mevsimsel ısı değişikliklerinden etkilenmeyen,hızlı büyüyen,lezzetli eti olan kuzular üreten,yüksek süt verimli bir koyun elde edilmeye çalışılmıştır.Teknolojinin ilerlediği daha yakın çağda,daha fazla suni tohumlama,süt,et ve döl verim takibi ile birleştirilen sofistike bir program çerçevesinde, artan bir süt üretimi yönünde geliştirilmiştir.1960 yılında bu hayvanın laktasyonda süt verimi 80 litre idi.1995 yılında gelinen ortalama 270 litredir. Şu an itibariyle 400 litre süt aldığını söyleyen üreticiler vardır.Gerçekten çalışıldığında görüyorsunuz neler oluyor.2001 den itibaren mastitis ve meme hastalıklarına karşı klinik bir seçim yöntemi başlatılmıştır.
Öncelikle süt amaçlı yetiştirilir.hep duyarız ya,rokfor peyniri diye,işte o meşhur rokfor peyniri sadece lacaune koyun sütünden yapılır.(bir gün merak edip yemiştim,ağızda peynirden ziyade tereyağı gibi eriyor ama daha keskin bir tadı var,rokfor peynirinde yağ oranı %25 tir