Bu tarihten sonra Rusya İmparatorluğu bölgedeki gücünü artırmaya başladı. Çerkesler, Abazalar, Dağıstanlılar gibi Kafkas halkları Rus yayılmacılığına karşı koymaya başladı. Uzun bir süre Rus ordularını Kafkaslar'ın kuzey hattında tutmayı başaran Kafkas halklarının direnişi 19. yüzyılın ikinci yarısına girerken azaldı. Rusya 1854-56 arasında kaybettiği Kırım Savaşı sonrasında tüm askeri gücünü Kuzey Kafkasya direnişini kırmaya yöneltti. İmam Şamil, 1859'da teslim oldu; 1864'te Kafkas-Rus Savaşı tamamen bitti. Kafkas halklarının 1840'lardan itibaren yaşadığı sürgün ve göç iyiden iyiye hızlandı. Yüz binlerce Kafkasyalı Anadolu'ya, Ortadoğu'ya ve Rumeli'ye göç etti.
Atlas Tarih dergisi Kafkas göçünün 150. yılı nedeniyle Kafkasya tarihinin bu büyük trajedisini ve sonuçlarını anlatan kapsamlı bir özel sayı hazırladı.
Atlas yazarı, Kafkas halkları ve tarihi araştırmacısı Murat Papşu, tarih boyunca Kafkasya bölgesini ve burada yaşayan halkların özelliklerini özel sayı için yazdı. Papşu ayrıca 1864 yılında sona eren Kafkas-Rus Savaşı ve bu dönem boyunca süren göçlerin hikâyesini kaleme aldı. Osmanlı'da etnik kimlikler ve göç denilince akla gelen en önemli akademisyenlerden biri olan Prof. Kemal Karpat, Kafkas göçünün nedenlerini ve Osmanlı coğrafyasını nasıl etkilediğini anlattı.
Tarihçi Necdet Sakaoğlu, Osmanlı'nın Kafkasya ilgisinin başlangıcını ve Özdemiroğlu Osman Paşa'dan Ferah Ali Paşa'ya, bölgedeki Osmanlı varlığını yazdı. Alman araştırmacı yazar İrma Kreiten, Rusya'nın Kuzey Kafkasya üzerindeki sömürgeci planlarını anlattı. Kiev-Taras Şevçenko Üniversitesi'nde doktora çalışmasını sürdüren Berat Yıldız, Osmanlı topraklarına göçen Kafkasyalıların nerelerde ve hangi şartlarda iskân edildiğini yazdı. Ordu Üniversitesi Tarih Bölümü'nden Yard. Doç. Ayşe Pul, Trabzon'daki Eczacı Hüseyin Efendi'nin 1864'te muhacirlerin yaşadığı trajediye tanıklık ettiği raporunu aktardı. Kuzey Kafkasya'nın siyasi ve ekonomik yapısı konusunda çalışan araştırmacı M. Aydın Turan, Rusya'da Bolşevik Devrimi sırasında kurulan Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin kısa ömürlü tarihini hazırladı. Çerkes tarihi araştırmacısı Ömer Aytek Kurmel, II. Meşrutiyet döneminde muhacirlerin anayurtlarına dönme girişimlerini ve Cumhuriyet yıllarında Türkiye'deki Çerkeslerin örgütlenme çabasını kaleme aldı.
Londra Üniversitesi Tarih Bölümü'nden Dr. Caner Yelbaşı, Milli Mücadele'de Çerkesleri ve Çerkes Ethem hareketini anlattı. Rusya, Kafkasya, milliyetçilik ve uluslararası ilişkiler konularında çalışan araştırmacı Zeynel Abidin Besleney de Sovyet rejimi sonrası Kuzey Kafkasya'da yaşanan çatışma ve siyasi durumu yazdı. Kendisi de Kafkasya kökenli olan gazeteci Esra Makara, Çerkes muhacirlerin torunlarıyla konuştu, aile tarihlerinden bugüne kalanları aktardı.
Özel sayıda ayrıca Melahat Sezgin, Çerkes diyasporası şarkılarını, gazeteci Özge Aytulu Türk ve dünya sinemasında Kafkasyalı efsane kahraman Hacı Murat figürünü, Melih Şabanoğlu Beşiktaş kulübünün Çerkes köklerini derginin sayfaları arasına taşıyor. Atlas Tarih'in özel sayısıyla okurlarına armağanı ise “Kafkas Halkları Albümü”.