Mehmet Akif İnan ve şiiri üzerine birkaç mülahaza

Peygamberler şehri Urfamızın bağrından çıkmış ve gerçek manada ona medar-ı fahr olmuş yanık bir şairdir Mehmet Akif İnan Usta. Yedi Güzel Adam’ın “güzel”lerinden biri. Hayatı tam bir roman konusu olacak kadar gel-gitlerle dolu. 1958'de Urfa Lisesi'nden Maraş Lisesi'ne sürgüne gönderilme, aynı yıl bir grup arkadaşıyla Derya Gazetesi'ni çıkarma, bir yıl sonra Maraş Lisesi'nden mezun mezuniyet ve Urfalı Şairler üzerine verdiği ilk konferans. Aynı yıl içinde Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümüne kaydolma, iki sene sonra bırakma, Necip Fazıl ile tanışma, dava arkadaşı olan Nuri Pakdil’le birlikte Edebiyat Dergisini kurma…

Üstad Necip Fazıl, Akif İnan’ı “Akif Urfalı değil, Urfa Akif’lidir” diyecek kadar çok seviyordu ve Ankara’ya her gelişinde Akif İnan’ın evinde kalıyordu. Bu sevgiyi Üstad’ın İnan’a yazdığı 16.09.1972 tarihli mektupta da görürüz. “Anamı sorarsan büyük doğudur / Batı ki sırtımda paslı bıçaktır” diyen bu güzel insanı, yaşayan önemli şairlerimizden Arif Ay son Osmanlı’dan biri olarak tabir eder. Yedi Güzel Adam’dan biri olan Alaeddin Özdenören “Akif İnan” isimli şiir yazmıştır ona. Yine bu gönül insanına Mehmet Atilla Maraş, Arif Emre, Âlim Yıldız, Yasin Hatipoğlu, Ahmet Edip Başaran, Mehmet Sait Uluçay gibi şairler tarafından şiirler yazılmış ve yüzlerce isim tarafından hayatı, sanatı, şiiri yazılara konu edilmiştir. Sizin anlayacağınız bu hususta ne dersek söylenmiş olanlardan öteye geçemeyiz.

ŞİİR: AĞIZDAKİ KÖPÜK

Mehmet Akif İnan usta için ne kadar güzel şey söylense yani ne kadar övülse, yüceltilse yerindedir ve bunların hepsini anasının sütü gibi hak ediyor kanaatindeyiz. Bizim burada naçizane üzerinde kısaca durmak istediğimiz husus büyük ustamızın poetikası yani şiir anlayışı. Bilindiği üzere sanat ve bahusus şiir, sübjektif görüşlerin hükümferma olduğu serbest ve serazat bir saha. Tek bir görüşten ya da tek bir poetik zeminden hareketle yapılan tarifler özelin dairesi içinde kalmak koşuluyla bir anlam ifade edebilir ancak. Başka bir deyişle cihanşümul bir miyardan ve ölçüden bahsetmek mümkün değil. Yapılan her değerlendirme hususinin çerçevesi içinde kalmak kaydıyla geçerli bir mana ifade edebilir. Onun için şiir kimine göre “ağızdaki köpük” (A.H.Tanpınar), kimine göre “söz ile musiki arasında sözden ziyade musikiye yakın mutavassıt (orta) bir lisan” (A.Haşim), kimine göre “Allah’ı bulmanın en müessir aracı”(N.Fazıl), kimine göre “sözcüklerin dini (Lamartine), kimine göre “büyük zekaların rüyası” (Mallarme), kimine göre “eksiklikleri güzelliklere çeviren bir simya bilimi” (Aragon)… tarifleri daha da uzatmak mümkün. Dediğimiz gibi bütün bu tarifler özelin dairesi içinde kalmak koşuluyla kendi makamında geçerli ve anlamlıdır.

VARLIĞIN, VİCDANIN VE VECDİN ŞİİRİ

Peki Ustamız Akif İnan’ın şiir anlayışı nereye düşer? Arif yazarımız Yusuf Kaplan bir yerde Cahit Zarifoğlu şiiri için “varlığın, vicdanın ve vecdin şiiri” diyor. Bu güzel ve anlamlı tarifi Akif İnan şiiri için de desek yanlış bir şey söylemiş olmayız sanırım. Çünkü hazretin bütün şiirleri baştan sona aşkın, vicdanın, hüznün, ilahi aşkın, hamlenin, davanın bir terennümü, bir nağmesi gibi. Ve şiirleri aynı zamanda yukarda bahsi geçen bütün tarifleri potasında eriten bir hüviyete sahip. Yani hangisini baz alırsak alalım onun şiiri hepsini aşıyor ve dahi hepsinde taşıyor. Zaten “şair gaybı kurcalayan çilingir” değil miydi? Sayılan bu yüce vasıfları üstadın her şiirinde izini sürmek mümkün. Mesela “Ölüm” başlıklı şu ölümsüz şiiri:

Gel anla ve yaşa doğrusal hüznü

Acılar güvence ölümsüzlüğe

Senden her kaçtıkça sana yaklaştım

Göç nasibim özlem kanımdır benim

Bu tenha dünyanın ürküntüsünü

Ekledim gövdeme bir parça gibi

Bir sözdür susuşun bir ince fikir

Bin yorum getirir aklıma birden

Gövdemi kurşunlar sererse yere

Kırgın bakışların değdi bilirim

Ve ölüm konuğum olduğu zaman

Duyduğun vicdanın ayak sesidir.

UMUT GAZELİ

Ölümün sonsuz ve sınırsız bir hiçlik değil “asude bir bahar ülkesi” olduğunu gösteren en veciz, en yalın bir şekilde okuruz bu satırlarda. Bu şiirinde olduğu gibi her şiirinde en karanlık günlerin ardında beliren gizli bir ümidin ayak sesleri vardır. Ve insanın ümitsizlik gibi şeytani tuzaklara düşmemesi ve onların kahredici ağlarına/bağlarına kapılmaması için yoldaki bir işarettir her biri. Bu manayı en güzel ve en özel şekilde “Umut Gazeli” başlıklı şiirinde görmek mümkün.

Soyundum çileye dönmemesine

Bilendim ışıktan gözyaşlarıyla

Acılar umudu buldurur bize

Bir zırha büründüm bu çağa

Edep senin sabır benim derimdir

Askerler üretir sessiz ve derin

Bayrağa dönüşen anlımdır şimdi

Ellerim ağların mahşer makası

Türkümüz dünyayı kardeş bilendir

Gökleri insanın ortak tarlası.

AKİF İNAN’I TANIMAYAN ÇAĞDAŞ DEĞİL

Kazada yaralanan sürücülerle hafif ticari araçtaki 2 kişi, 112 Acil Servis ekiplerince Necip Fazıl Şehir Hastanesine kaldırıldı.

 ŞAHİN DOĞAN - YAZAR