Başbakan Ahmet Davutoğlu, bugün Kamuda Şeffaflık Paketini açıkladığı basın toplantısında adı konmamış “rant vergisini” de duyurdu. Ağzından “vergi” kelimesi hiç çıkmayan Davutoğlu, arsalarda imar planları ile ortaya çıkan değer artışı için, “O arsa üzerinde yapılan imar değişikliğinden kaynaklanmışsa o imar değişikliği bir kamu otoritesi kararı ile olmuşsa, o imar değişikliğinden kaynaklanan yeni değer, rant, olumsuz anlamda söylemiyorum, yeni değerin sahibi kamudur. O değer artışı mutlaka kamuya dönecek şekilde düzenlenmelidir.” dedi.

Vergi için “değer artış payı” ifadesini kullanan Davutoğlu, bu paranın ise ne zaman ödeneceğini ise “Taşınmazın plan değişikliğinden sonraki ilk satışından veya yapı ruhsatı aşamasından önce değer artış payı ödenecek. Değer artış payı ileriye bırakılmayacak. Taşınmazın plan değişikliğinden sonraki ilk satışından veya yapı ruhsatı aşamasında yapı ortaya çıkmışsa belirlenecek. Ödeme ayni olarak yapılabileceği gibi hisse verilmesi kat karşılığı gibi peşin veya taksitler halinde de olabilecek.” diye izah etti. Oranın ise Bakanlar Kurulu’nda konuşulduğunu ve netleştiğini; ancak bazı istişarelerden sonra kamuoyuna duyurulacağını söyleyen Davutoğlu, verginin bir diğer önemli kısmının ise en sonda açıkladı: “Yeni getirdiğimiz değer artış payı uygulaması bugünden itibaren geçerli olacaktır. Şu anda itibaren ola ki kanun Meclis’e gidene kadar bu ara boşluktan istifade edelim diye düşünüp öne almak isteyenler çıkabilir. Şimdiden söylüyorum, bu konudaki düzenlemeler kamu değer artış payı ile ilgili düzenlemeler şu andan itibaren geçerlidir. Bugünden itibaren hiçbir düzenleme arada bir haftada 10 günde 15 günde gider Meclis’te bir ayda çıkar, bu bir aylık sürede herhangi bir şekilde inisiyatif kullanarak bu dönemde bir belirsizlik söz konusu olmayacak.”

Başbakan Davutoğlu, Kamuda Şeffaflık Paketi’ni açıkladı. Ankara Palas’ta ilgili bakanların katılımıyla bir basın toplantısı düzenleyen Davutoğlu, paketi açıkladıktan sonra da imar kanununda yapacakları değişiklileri duyurdu. Davutoğlu, “Şeffaflık paketi kapsamında hayata geçirmeyi düşündüğümü ve planladığımız ve dün de Bakanlar Kurulu’na kapsamlı bir sunuş şeklinde gündeme aldığımız konu da imar kanununda yapacağımız değişiklikler. Daha önce de bu konularda çok ciddi düzenlemeler yapılmıştı. Başbakanlık görevini üstlendikten sonra da bu konularda yine önceden başlatılan ve son dönemde de ivme kazanarak devam eden çalışmalarda belli noktalara geldik. Dün Bakanlar Kurulunda bakanların hepsinin katkılarıyla imar kanununda ki buradaki düzenlemeler aynı zamanda şeffaflık bağlamında önem taşıyor bazı temel kararlar aldık. Bu kararı da sizlerle paylaşmak istiyorum.” dedi.

Yapacakları değişikliklerle imar kanununda 3 temel hususu hayata geçireceklerini söyleyen Davutoğlu, “Bir; imar planlarını yapım süreci daha saydam ve hesap verebilir hale getireceğiz. İki; imar uygulamalarının daha adil ve hızlı bir şekilde yapılmasını sağlayacağız. Çünkü imar planlarındaki uygulamalarındaki her gecikme farklı mağduriyetlere ve farklı haksız kazançalara sebebiyet verebiliyor. Üç; imar planı değişiklikleri sonucunda oluşan değer artışından belediyelerin pay almasını sağlayacağız.” diye ekledi.

İMAR DEĞİŞİKLİKLERİ İNTERNETTEN YAYINLANACAK

Davutoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “İmar planları ve değişiklikleri taslak ve kesinleşmiş halleri ile belediyenin İnternet sitesinde, belediyenin herkesin rahatlıkla görebileceği bir panosunda ve muhtarlıklarda ilan edilecektir. Ayrıca mahalli bir gazetede özet olarak sunulacaktır. İmar planı yapma ve onama yetkisi olan tüm kamu idarelerinin imar planlarının her aşaması ilgili idare ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın bu amaçla oluşturulacak olan web sitesinde yayınlanacaktır. Şimdiye kadar ki genel uygulama imar değişikliklerinin belediyelerin panolarında yayınlanması. Yani gidip bir birey bu imar panolarından etkilenecekse sürekli o panoları kontrol etmesi gerekirdi. Bu getireceğimiz yeni düzenleme ile evinde otururken dahi herhangi bir vatandaşımız Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın web sayfasında toplanan bütün imar değişikliklerini anında görebilecek. Eğer bir olumsuz bir etkilenme söz konusu ise itiraz edebilecek. Yeni bir hak durumu söz konusu ise bunu bilebilecek. Bütün imar değişiklileri İnternet sitesinde yayınlanacak. Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın web sayfasında ayrıca bulunacak. Muhtarlıklarda ilan edilecek. Yani belediyeye gitmesi gerekmeyecek. Ve mahalli bir gazetede de özet şeklinde yayınlanacak. Her belediye planların yapımı kabul edilenlerin planların askıya çıkarılması, imar uygulaması ve yapı ruhsatı gibi temel süreçlere ilişkin mevzuattaki düzenlemeleri dikkate alarak uygulamaları hakkında kamuoyunu web üzerinden bilgilendirebilecek. Kültür ve Turizm bakanlığı kendi yaptığı imar değişikliğini İnternet sitesinden ayrıca yayınlayacak. İlk defa yapılan imar uygulamaları için daha önce bir yapılaşmanın alanlarda geçerli kurallar belli. İlk defa imar planı uygulamaları söz konusu olacak alanlar için yeni bir bir düzenleme ile düzenleme ortaklık payı ve kamu ortaklık payı birleştirilerek vatandaşların bir belirsizlik içine düşmesi engellenecek. Yani düzenleme ortaklık payıyla orada yapılacak altyapı ve diğer çalışmalar kamu ortaklık payı ise ilerde okul ve diğer hizmetler için ayrılması gereken alanlarla ilgili ayrılacak paylar bir bütün içinde değerlendirilecek. Dolayısıyla da vatandaşlarımız en başından bu yöndeki ellerinde geride kalacak olan payla ilgili daha net daha objektif ve ileride istismara izin verilmeyecek şekilde bilgi sahibi olması imkanı sağlanacak.”

TARİHİ, KÜLTÜREL, DOĞAL DOKULAR VE SİLÜET KORUNACAK

Plan değişikliğinin; tarihi, kültürel ve doğal dokuyu ve silüeti koruyarak sosyal donatı ve teknik altyapının imkan verdiği ölçüde yapılacağını da dile getiren Davutoğlu, “Plan değişikliği rutin bir işlem olmayacak. Bütün bu şartlar sağlanarak tarihi kültürel dokuyu silüeti koruyacak. Doğal çevreyi koruyacak. Sosyal donatı ve teknik altyapının imkan verdiği ölçüde yapılacak. İmar planı değişiklikleri sıkı kurallara bağlanacak ve bundan belediyelerin de pay alması sağlanacak. Genel plan değişikliği belediye tarafından, eğer genel plan değişikliği değilse bireysel bir talebe dayanmıyorsa belediye tarafından talep aranmaksızın imar planının bir bütününde, bir bölümünde bir sokak cadde veya mahallenin tamamında yapılacak. Noktasal bir imar planı değişimi değil bir bütünü kapsayan genel plan değişikliği yapılabilecek.” diye konuştu.

RANT VERGİSİNİN YENİ ADI DEĞER ARTIŞ PAYI

Bireysel plan değişikliği talebi geldiğinde bir veya birden fazla kişinin talep etmesi halinde parsel ya da ada bazında yapılabileceğini aktaran Davutoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “Yani orada bir plan değişikliği yapılmışsa o talepte bulunan kişinin veya kişilerin sadece bundan faydalanması değil bütün oda ve parselin faydalanması suretiyle haksız bir gelir dağılımının veya o imar değişikliğinden bir komşunun istifade edip diğer kmşunun istifade edememesi gibi haksız durumların çıkmasına engel olunacak. Genel plan değişikliği ve bireysel plan değişikliğinde farklı oranlarda değer artış payı alınacak. Şimdiye kadar bu düzenlenmemişti. Bir imar değişikliği bir anda bir arsayı bazen birkaç misline varacak kadar değerlendirebiliyordu. Peki bu değer artışı nihayetinde o arsa üzerinde yapılan imar değişikliğinden kaynaklanmışsa o imar değişikliği bir kamu otoritesi kararı ile olmuşsa o imar değişikliğinden kaynaklanan yeni değer, rant, olumsuz anlamda söylemiyorum, yeni değerin sahibi kamudur. O değer artışı mutlaka kamuya dönecek şekilde düzenlenmelidir. Bu belirsizlik söz konusu olduğunda bu değer artışından kaynaklanan payların dağılımı üzerine kontrolü zor şeffaf olmayan bir alan oluşuyor. Bu yeni getireceğimiz düzenleme ile net olarak bu değer artışlarının nasıl değerlendirileceği, hangi oranlarda ele alınacağı kayda bağlanacak. Oranlar bağlamında bir çalışmamız var. Bunu biraz daha istişare ederek kanuni düzenleme öncesinde netleştireceğiz. Biz bu konuda bir aralık belirleyeceğiz. Hangi oranlarda nasıl bir pay olacağı. Ama bu oranın belirlenmesinde nihai yetki Belediye Meclisi’nde olacak. Bu aralık içinde nasıl olacağı ile ilgili yetki Belediye Meclisi’nde olacak. Meclisin plan değişikliğine ve alınacak belediye değer artış payına ilişkin kararına göre işlem tesis edilecek. Taşınmazın plan değişikliğinden sonraki ilk satışından veya yapı ruhsatı aşamasından önce değer artış payı ödenecek. Değer artış payı ileriye bırakılmayacak. Taşınmazın plan değişikliğinden sonraki ilk satışından veya yapı ruhsatı aşamasında yapı ortaya çıkmışsa belirlenecek. Ödeme ayni olarak yapılabileceği gibi hisse verilmesi kat karşılığı gibi peşin veya taksitler halinde de olabilecek. Burada önemli olan bu değer artışının kamuya ait olduğu fikrinin bütün toplum tarafından benimsenmesidir. Orada ortaya çıkacak değer artışı üzerinden kimsenin spekülasyon yapmasına izin vermeyeceğiz. O değer artışı doğrudan kamuya dönecek. Ama kamuya dönmüş olsa dahi herhangi bir yerde tarihi dokuya silüete doğal çevreye zarar verebilecek bir imar değişikliğine de izin verilmeyecek.

EN BÜYÜK PAY BELEDİYELERE; VERGİ TARİHİ DOĞAL VE KÜLTÜREL HARCAMALARDA KULLANILACAK

Davutoğlu, alınan değer artış payının nerelerde harcanacağını ise şöyle izah etti: “Bu değer artış payından belediyelere, tarihi kültürel ve doğal mirası koruma başta olmak üzere sosyal duyarlılık faaliyetlerine ve kentsel dönüşüme kaynak aktarılacak. Oranları dün Bakanlar Kurulu’nda takribi olarak konuştuk, netleşti ama daha da istişareye açacağız. Her halükarda büyük pay belediyelere gidecek. Belediyeler bunu oranın halkı için kullanacak bütçesinde. Ama bunun dışında bir oran da kültürel mirası korumak üzere ayrılacak ve sadece kültürel mirası koruyacak faaliyetlere kullanılacak. ve Bu kültürel miras dışında doğal çevreyi koruyacak ve sosyal duyarlılık faaliyetlerine ayrılacak bir pay olacak. Kentsel dönüşüme ayrılan paylar ise ikiye ayrılacak. Bir Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızca yürütülen kentsel dönüşüm faaliyetlerine pay ayrılacak, bir de belediyelerimizin kendilerinin yürüttüğü kentsel dönüşüm faaliyetlerine pay ayrılacak. Bu yolla kamuya ait olan her değer artışı üzerinden belediyelerimize doğrudan halkımıza dönük olan bir gelir alanı oluşturulacak. Ve kesinlikle bu gelir alanı kişisel çıkarlara, kapalı kapılar ardından yapılan bir takım pazarlıklarla talan edilmesine izin verilmeyecek. Bunu açık bir şekilde ifade etmemiz gerekir. Şimdiye kadar yaptığımız birçok düzenleme bütün bu kapıları büyük ölçüde kapatmıştı. Ancak hala burada şeffaflık yönünde bir takım eksiklikler varsa bunun giderilmesi için her türlü gayreti sarf edeceğiz. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, TOKİ ve Özelleştirme İdaresi gibi kamu idareleri plan değişikliği yaparsa, kamu bundan yine bir değer artış payı alacak. Aynı mebni kurallara olarak buradan da değer artış payı alacak. İmar mevzuatı ile ilgili yasa tasarısına son şeklini vererek en kısa zamanda TBMM’ye sevk edeceğiz.”

VERGİ BUGÜNDEN İTİBAREN GEÇERLİ

Davutoğlu, yeni verginin ise bugünden itibaren geçerli olduğunu söyledi: “Yeni getirdiğimiz değer artış payı uygulaması bugünden itibaren geçerli olacaktır. Şu anda itibaren ola ki kanun Meclis’e gidene kadar bu ara boşluktan istifade edelim diye düşünüp öne almak isteyenler çıkabilir. Şimdiden söylüyorum, bu konudaki düzenlemeler kamu değer artış payı ile ilgili düzenlemeler şu andan itibaren geçerlidir. Bugünden itibaren hiçbir düzenleme arada bir haftada 10 günde 15 günde gider Meclis’te bir ayda çıkar, bu bir aylık sürede herhangi bir şekilde inisiyatif kullanarak bu dönemde bir belirsizlik söz konusu olmayacak.”

Davutoğlu, konuşmasının sonunda ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Türkiye’nin en iyi sektörlerinden birisi inşaat sektörüdür. İnşaat sektörünün gelişmesi ekonomik kalkınma için, istihdam için çok önemlidir. Bu getirdiğimiz düzenlemeler inşaat sektörüne kesinlikle olumsuz etki yapmayacak. Aksine kuralların belirgin olması inşaat sektörünün ve imar planlarının hızlı bir şekilse hayata geçirilmesi, bürokrasinin azaltılması, ne kadar çok bürokratik kademe varsa şeffaflıkta o kadar sıkıntı doğabiliyor, bürokrasinin azaltılması ile ilgili ayrı bir çalışma var, bürokrasinin azaltılması üzerinden inşaat sektörümüz bütün bu imar planları ile ilgili çalışmalardan olumlu yönde etkilenecek. Sektör gelişmesi bu anlamda objektif planlara bağlı olması açısından çok ciddi bir imkan kazanacak. Bu çerçevede hem ekonomik aktiviteler artacak kurallar net konduğu için herkes ne ile karşılaşacağını bilecek. Bir arsanın bir arazinin imar planına dönüşmesi halinde vatandaşlarımız kendi hukuklarını bilecek. Kamulaştırma ihtiyacı söz konusu olduğunda bu baştan belirlenmeye çalışılacak. Süreçler basitleştirilip mekanizmalar daha netleştirilip ve her şeyi her aşamada bütün bu süreçler ve mekanizmaların şeffaflığı sağlanıp çağdaş düzeyde çağdaş düzeyin de ötesinde örnek teşkil edecek bir yasal ve uygulama çerçevesi sağlayacağız.”