Hangi ülkenin 19-44 yaş arasındaki tüm vatandaşları için askerlik zorunludur?

A. İsviçre

B. Norveç 

C. Portekiz

D. Litvanya

Cevap: Norveç

Dünyada da askerlikten sıyırmak yok

Bedelli askerlik konusunda çalışmalarını neticelendirmek üzere olan Milli Savunma Bakanlığı, “vicdani ret”le ilgili de yurt dışındaki örnekleri ve AİHM’nin bu konuyla ilgili kararlarını incelemeye aldı. Almanya, Avusturya, Estonya, Finlandiya, Hırvatistan, Hollanda, İspanya, Litvanya, Polonya, Portekiz, Rusya Federasyonu, Slovenya, Slovakya, Ukrayna anayasalarında, özellikle vicdani nedenlerle askerlik hizmeti yapmak istemeyenlere değinilerek, vicdani retçiler için muafiyet veya alternatif sivil hizmet seçeneği öngörülüyor. Estonya, Hırvatistan, Polonya, Slovenya, Slovakya ve Ukrayna’da dini inanca aykırılık da askerlik hizmetinden muafiyetin nedenleri arasında sayılıyor. Almanya ve Portekiz anayasalarında sivil alternatif hizmetin askerlik hizmetini aşamayacağı hükmü yer alıyor. TBMM Araştırma Merkezi’den Kasım Erdem’in bu konudaki uygulamaları masaya yatırıldığı araştırmasında, şu tespitlerde bulunuldu:

AB’DE 6 ÜLKEDE ZORUNLU: AB üyesi ülkelerden 17’si 1990 sonrası dönemde zorunlu askerlik uygulamasına son vererek, tamamen gönüllü profesyonel askerlerden oluşan ordular kurdu. Türkiye hariç zorunlu askerlik uygulamasının devam ettiği ülkelerde vicdani nedenlerle silahlı askerlik hizmeti yapmak istemeyenler için askerlik süresi ile eşit veya daha uzun süreli alternatif sivil hizmet seçeneği bulunuyor.

TEK ÜLKE TÜRKİYE: 2011 yılı itibariyle zorunlu askerlik, 27 üyeli Avrupa Birliği içinde sadece 6 ülkede (Avusturya, Güney Kıbrıs, Danimarka, Estonya, Finlandiya ve Yunanistan) uygulanmaktadır. 1990 tarihinden önce zorunlu askerlik uygulamasına son veren İngiltere (1963), Lüksemburg (1967) ile Malta ve İrlanda hariç tutulursa AB üyesi ülkelerden 17’si 1990 sonrası dönemde zorunlu askerlik uygulamasına son vermiş ve tamamen gönüllü profesyonel askerlerden ordular kurmuşlardır. AB’ye aday ülkeler içinde (Hırvatistan, Makedonya, Türkiye ve İzlanda) zorunlu askerlik uygulaması devam eden tek ülke Türkiye’dir.

NATO’DA 5 ÜLKEDE ZORUNLU: NATO üyesi ülkelerin çoğunun tamamen gönüllü profesyonel askeri kuvvetlere sahip oldukları görülüyor. 28 üyeli NATO’da zorunlu askerlik uygulamasına devam eden ülke sayısı sadece 5’tir (Danimarka, Estonya, Norveç, Türkiye ve Yunanistan). Zorunlu askerlik uygulamasının devam ettiği ülkelerin, Türkiye hariç, tamamında vicdani nedenlerle askerlik yapmak istemeyenler için askerlik süresi ile eşit veya daha uzun süreli alternatif sivil hizmet seçeneği bulunmaktadır.

Hangi ülke nasıl uyguluyor?

AZERBAYCAN: Askerlik süresi 18 ay. Aktif askeri hizmeti inancı gereği kabul etmeyenler 24 ay alternatif sivil hizmetlerde istihdam edilir.

DANİMARKA: Askerlik 18-30 yaş aralığındaki her erkek için zorunlu. Süre sınıf ve rütbeye göre 3 gün ile 14 ay arasında değişmekle birlikte çoğunlukla dört ay. Dini, felsefi inançlarından dolayı askerlik yapmak istemeyenler askerlik süresi kadar alternatif kamu hizmetlerinde görevlendirilmektedir. Kadınlar gönüllülük esasına göre askerlik yapabiliyor.

ESTONYA: 16-60 yaş arası her Estonya vatandaşı için askerlik zorunlu. Reddedenler için 12 aylık alternatif sivil hizmet seçeneği bulunuyor.

FİNLANDİYA: 18-60 yaş aralığındaki her erkek için zorunlu. Kadınlar gönüllü olarak askerlik yapabilmekte. Askerlik hizmeti, 180, 270 veya 362 gün sürüyor. Dini veya ahlaki nedenlerle silahlı askerlik yapmak istemeyenler, 270-362 gün olmak üzere silahsız hizmetlerde görevlendiriliyor. 

İSVİÇRE: Askerlik eğitimi 19-26 yaş aralığındaki erkeklere zorunlu. Süresi 21 hafta. Vicdani nedenlerle askerlik hizmeti yapmak istemeyenler, alternatif hizmetlerde görevlendiriliyor. Alternatif hizmetin süresi 390 gün ya bir defada veya 26 günlük bölümler halinde birkaç dönemde yapılabiliyor.

NORVEÇ: Askerlik yükümlülüğü 19 yaşında başlıyor ve 44 yaşına kadar sürüyor. Zorunlu askerlik hizmeti 19 ay. Bu sürenin 12 ayı temel askerlik eğitimine ayrılıyor. İnançları gereği askerlik hizmetini yapmak istemeyenler için alternatif sivil hizmetler öngörülüyor. 

RUSYA: 18-27 yaş arasındaki her Rus için zorunlu. Herkes için 12 ay. Vicdani retçiler için alternatif hizmet süresi zorunlu askerlik süresinin 1.75 katı, ordu içerisinde sivil görevin kabul edilmesi halinde 1.5 katı.

YUNANİSTAN: 19-45 yaş arası her Yunan vatandaşı askerlik yapmak mecburiyetinde. Askerlik süresi 12 ay. Vicdani sebeplerle silahlı askerlik hizmeti yapmak istemeyenler için 23 ay alternatif sivil hizmet veya 18 ay silahsız askeri hizmet seçenekleri bulunuyor. 

Avrupa’da hangi ülkede ‘ret’çilere ne görev veriliyor?

AB’ye üye ülkelerin tamamında vicdani ret hakkı tanınıyor. AB üyesi ülkelerin sadece 14’ünde zorunlu askerliğin bulunduğu 2007 yılı verilerine göre kalan 13 ülkede ise alternatif hizmet sistemi var. 

Almanya Anayasası’nda “Hiç kimse vicdanı karşısında zorla askeri hizmet yapmaya zorlanamaz” hükmü yer alıyor ve Almanya’da her yıl ortalama 150 bin kişi vicdani retçi oluyor. Bu kişiler Gençlik, Aile, Kadın ve Sağlık Bakanlığı’na bağlı alternatif hizmet yerlerinde 9 ay kamu hizmeti görüyor. 

Avusturya’da vicdani retçiler İçişleri Bakanlığı’na bağlı alternatif hizmet yerlerinde 12 ay görevlendiriliyor. Oysa bu ülkede askerlik süresi 8 ay. Danimarka’da (9 ay) ve İsveç’te (7.5 ay) askerlik ve alternatif hizmetin süresi eşit. Finlandiya’da askerlik süresi 6 ay iken vicdani retçilerin tabi olduğu çalışma süresi 13 ay. Askerliğin 12 ay olduğu Yunanistan’da ise vicdane retçiler 23 ay kamu hizmetinde çalışıyor.

Estonya ’da 8 aylık askerliğe karşın 16 ay alternatif çalışma süresi var. Letonya’da da bu süreler 2 kat. Askerlik 12 ay iken vicdani retçinin çalışma süresi 24 ay. 

Yani Almanya, Danimarka ve İsveç dışındaki ülkelerin tümünde alternatif hizmet süreleri askerlik sürelerinden daha uzun tutulmuş.