Amonyum nitratın, el yapımı patlayıcı yapımında kullanıldığı gerekçesiyle yasaklanması rekolteyi düşürüp, düşürmeyeceğine ilişkin tartışmaları da beraberinde getirdi. Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Başkanı Süleyman İskenderoğlu, bunun rekolteyi düşüreceğini ileri sürerken, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Mustafa Ertan Atalar, verim azalmasına neden olacak bir durumun söz konusu olmadığını savundu. Dicle Üniversitesi (DÜ) Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mikdat Şimşek ise, bilimsel veriler olmadan yorum yapmanın doğru olmayacağına dikkat çekti.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca, el yapımı patlayıcı yapımında kullanıldığı gerekçesiyle amonyum nitratlı gübrenin yasaklanması, beraberinde rekolteyi düşürüp, düşürmeyeceğine ilişkin tartışmaları da getirdi. Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Başkanı Süleyman İskenderoğlu, bölgedeki toprağa amonyum nitratlı gübrenin iyi geldiğini belirterek, yasakla birlikte buğday ve arpada rekoltenin 100 kilogram düşeceğini iddia etti. İskenderoğlu, amonyum nitratlı gübre kullanılmasının nedeninin rekolte yüksekliği olduğunu ifade ederek, “Ne kalsiyum ne de sodyum gübreler, amonyum nitratın yerini tutmuyor. Bunu kimse değiştiremez. Diğer taraftan amonyum nitrat el yapımı patlayıcı yapımında kullanıldığı için ve bölgedeki sıkıntılardan dolayı yasaklandı. Tabi ki de hiçbirimiz insanların ölmesini istemiyoruz. Bir can bütün dünyaya bedeldir. Yapılacak bir şey yok. Sadece bir rekolte düşümü olacaktır. Rekoltenin düşmemesi mümkün değil. Amonyum nitrat kullandığımız buğdayda, suluda 550 ile 650 kilogram arası, susuzda da 425 ile 475 arası verim alıyoruz. Amonyum nitrat verimi yükseltiyor, kalsiyum ve sodyum ise düşürüyor. Yapılacak bir şey yok yasağa uyacağız. Bu terörün tarıma darbesidir. Ülke ekonomisine darbe vuruluyor. Milli servetimize, milli ekonomimize büyük bir darbe. Buğdayda, arpada verimi ortalama 100 kilogram düşürüyor. Resmi olarak elimizde bir veri yok ama 1990’lı yıllarında başında Çukobirlik kalsiyum amonyum nitratlı gübre getirdi. Kimse almayınca getirmeyi kestiler. Bizim bölgede tercih edilen bir ürün değil” dedi.
Diyarbakır’da çiftçilikle uğraşan Ali Duman, 500 dönüm pamuk ve 500 dönüm buğday ektiğini dile getirerek, “33 ve 26’lık gübrelerin kullanılma şekli başkadır. Kalsiyum nitratlı gübrenin onun yerini tutması mümkün değil. Verim kaybımız çok olacak. Çiftçi zaten zarar ediyor. Kalsiyum nitrat daha önce denenmiş ama tutmamış. Ülke genelini bilmiyorum ama bu bölgede verim kaybı çok olmuş. O gübrenin hemen hemen bir faydası yok. Bunu diyebilirim” diye konuştu.
“Verime etkisi olmayacak”
Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Mustafa Ertan Atalar, yüzde 33’lük amonyum nitrat gübresinin yasaklanmasının verime herhangi bir etkisi olmayacağını savundu. Üst gübre olarak sadece yüzde 33’lük amonyum nitrat gübresinin kullanılmadığını ve yüzde 21 ile yüzde 26’lık gübrelerin de yıllardır bölge çiftçilerinin kullandığını kaydeden Atalar, şunları söyledi:
“Bölgemizde özellikle hububat tarımı, mısır ve pamuk tarımı yapılmaktadır. Bunlarda kullanılan gübrelerin içerisinde ilk önce taban gübresi dediğimiz gübreler uygulanmaktadır. Bu gübrelerin içerisinde azot, fosfor ve potasyum, yerine göre kalsiyum ve sodyum içerikli gübrelerde dahil edilmektedir. Taban gübrelerinin tamamı ekimle beraber toprak altına verilerek karıştırılmaktadır. Bunun içerisinde bir kısım azotlu gübre bulunmaktadır. Daha sonra ürünün çeşitliliğine göre üst gübre olarak azot içerikli gübreler kullanılır. Bunlar yüzde 33’lük amonyum nitrat ile yüzde 26’lık kalsiyum amonyum nitrat ve yüzde 21’lik amonyum nitrat olmak üzere uygulamalar yapılmaktadır. Yasak getirilen gübre yüzde 33’lük amonyum nitrattır. Bölgemizde aynı ölçüde ve daha fazla oranlarda yüzde 26’lık kalsiyum amonyum nitrat aynı amaçla kullanılmaktadır ve bölgede bilinen bir gübredir. İki gübre arasında miktar farklılıkları vardır. Bölgemiz çiftçileri tarafından da yoğun olarak kullanıldığından dolayı kalsiyum amonyum nitrat gübresi bölgemizin kullandığı bir gübredir. Bunun kullanımına bizim kontrolümüz altında serbestlik gelmesi bölge çiftçileri için son derece önemlidir. Üst gübre yönüyle verim azalmasına sebep olacak herhangi bir durum söz konusu değildir. Bununla ilgili çalışmalarımızı yapıyoruz. Bu çalışmalar esnasında hem çiftçilerimize hem bayilerimize ve hem de bu işi uygulayacak olan personelimize de çeşitli bilgiler verildi. Yüzde 26’lık kalsiyum amonyum nitrat gübresi üst gübre olarak yıllardan beri kullanılmaktadır ve verimi de ciddi oran arttıracaktır. Bölge çiftçileri için herhangi bir sorun yoktur. Yüzde 26’lık gübre, yüzde 33’lük amonyum nitrat varken de kullanılan ve tercih edilen bir gübredir. Kısa bir süre içerisinde suda çözülür ve bitkinin alacağı formlara geçer.”
“Bilimsel veriler olmadan yorum yapmak doğru değil”
Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mikdat Şimşek ise, işin bilimsel yanını göz önünde bulundurmadan tahminler yürütmenin doğru bir şey olmadığına dikkat çekti. Şimşek, “İşin bilimsel yanını göz önünde bulundurduğumuzda amonyum nitrat ile kalsiyum nitrat arasında belirgin farklar olmamasına rağmen kalsiyum nitratın kendine ait olan artı avantajları da vardır. Bizim vereceğimiz beyanatların tümü bilimsel verilere dayalı olması lazım. Kalsiyum nitrat ile amonyum nitrat gübrelerin aynı şartlarda aynı bitki içerisinde denemelerin yapılmasından sonra elde edilecek verilerle ancak yorum yapılabilir. Amonyum nitrat 210 derecede ancak çözülebilen belli bir karışıma sahip ve büyük bir nem alması lazım. Kalsiyum nitrat ise toprağa verdiğimizde hemen çözülebilen ve bitkinin besin maddesi ihtiyacını karşılamak için harekete geçen bir gübremiz. Bu farkı göz önünde bulundurduğumuzda çok fark var. Kalsiyum nitratın kendine ait olan artı avantajlarının olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz” ifadelerinde bulundu.