Testosteron hormaonu nedir, ne işe yara? Kadınlarda ve erkeklerde testesteron hormonunun önemi nedir? 2013'te Amazonlarda yaşayan bir grup erkek üzerinde yapılan bir araştırmaya göre aynı sürede kürek çekmek avlanmaktan, avlanmak ağaç kesmekten, ağaç kesmek futbol oynamaktan, futbol oynamak kürek çekmekten daha fazla testosteron salgılar? Öncelikle cevabımızı verelim: Ağaç kesmek futbol oynamaktan daha fazla testosteron salgılanmasına sebep olur? Androjenler, bir çocuğun cinsel olgunluğunu tamamlayarak, yetişkin bir erkeğe dönüşebilmesi için salgılanan erkek seks hormonlarıdır. Ergenlik döneminde daha da fazla miktarda salgılanır ve erkeklerde büyüme, üreme ve genel sağlığı önemli ölçüde etkiler. Testosteron, erkek özelliklerinin gelişimini uyaran bir androjendir. Erkeklerde testislerde yer alan Leydig hücreleri tarafından üretilir. Az bir miktarda olsa da adrenal bezler tarafından da salgılanır. Testosteron hormonu erkek sağlığı için çok önemlidir Hem erkek hem kadınlarda libidoyu etkileyerek, cinsel isteği arttıran bu hormon, özellikle ergenlik dönemindeki erkeklerde görülen pek çok fiziksel değişikliğin nedenidir. Kadınlarda yumurtalık ve böbrek üstü bezi tarafından salgılandıktan sonra, büyük bir bölümü kadın seks hormonu olarak bilinen östradiole dönüştürülür. Günümüzde düşük testosteron seviyeleri, gittikçe daha da yaygınlaşmaktadır. Özellikle 2012 yılından sonra testosteron takviyeleri kullanmak için doktora gidenlerin sayısı neredeyse 5 katına çıkmıştır. Testosteron ne işe yarar? Testosteronun temel görevi, erkeklerde sperm üretimini sağlamaktır. Bunun dışında erkeklerde kemik yoğunluğunun, kas gücü ve kütlesinin, yüz ve saç sağlığının korunmasına katkıda bulunur. Kırmızı kan hücreleri gelişiminden de sorumlu olan bu hormon, bebek anne karnındayken, cinsel organların oluşumu üzerinde belirleyicidir. Cinsel isteği uyandırırken, cinsel birliktelik esnasında penisin sertleşmesine ve boşalma işlevini yerine getirmesine de yardımcı olur. Ergenlik dönemindeki erkeklerde vücut ve kasık tüylerinin uzamasını, penisin genişlemesini; cinsel davranış değişikliklerini yönlendirmek gibi görevleri vardır. Testosteronun yetersiz ya da aşırı salgılanması, ergenlik dönemindeki çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimini olumsuz bir şekilde etkiler. Erkek çocuklarının yanı sıra kız çocukları da bu olumsuz etkilere maruz kalabilir. Testosteron eksikliği Testosteron hormonu, 30 yaşından sonra erkeklerde azalma eğilimindedir. Özellikle 60 yaş üstü erkeklerde hormon düzeyi en az seviyeye iner. Hayatı tehdit edici bir sorun olmayan testosteronun eksikliği, yaş ilerlemesinin dışında testis yaralanmaları ve bazı hastalıklar nedeniyle de gelişebilir. Birtakım kronik rahatsızlıklar ve obezite, bu soruna yol açabilir. Stres yüzünden kortizon hormonunun erkeklerde gereğinden fazla salgılanması, bazı metabolik rahatsızlıklar, düzensiz ve yetersiz uyku, alkol ve sigara kullanımı; testosteronun seviyelerini azaltan diğer önemli etmenlerdir. Genetik faktörler, bebekte testosteronun doğuştan az salgılanması; testosteron eksikliğine öncülük edebilir. Androjen eksikliği, neredeyse 60 yaş altındaki her 200 kişiden birini etkiler. Kadınlarda yumurtalıkların alınması, böbrek üstü bezlerinin az çalışması, hipofiz bezindeki birtakım sorunlar; testesteron eksikliğine aracılık edebilir. UYARI: Bazen testosteronun eksikliği, tip2 diyabet, böbrek ve karaciğer yetmezliği, HIV/AIDS gibi kronik rahatsızlıklara bağlı olarak da gelişebilir. Bazen de bu sorunun arkasında Klinefelter sendromu, miyotonik distrofi, Prader-Willi sendromu gibi bir takım genetik rahatsızlıklar yer alabilir. Testosteron eksikliği ne tür sorunlara neden olur? Erkeklerin yanı sıra kadınlarda da testosteronun eksikliğine bağlı olarak pek çok sorun görülebilir. Cinsel işlev bozuklukları, uykusuzluk ve diğer uyku bozuklukları, motivasyon ve özgüven kaybı, depresif ruh hali, hafıza ile ilgili sorunlar; erkeklerde yaşın ilerlemesi doğrultusunda bu hormonun salgılanımının azalmasının en önemli sonuçlarıdır. Birtakım ilaçları düzenli olarak kullanan, tiroid problemi bulunan, depresyon hastası ya da uyku apnesi sorunu olan kişilerde bu tür sorunlar daha ağır bir şekilde seyredebilir. Kadınlarda ise cilt renginde solukluk, vücut kıllarında azalma, cilt kırışıklıkları ve kurulukları görülebilir. Erkeklerde testosteron eksikliği ne tür sorunlar yaratır Cinsel isteksizlik, sertleşememe, erken boşalma ve erektil disfonksiyon Kas ve kemik erimesi Diyabet ve obezite Anksiyete, depresyon vb. ruhsal sağlık sorunları Kalp ve damar bozuklukları Vücutta kıl kaybı Kas kütlesi ve güç kaybı Enerji azalması Testiküler büzülme Genişlemiş ve şişmiş meme dokusu Düşük sperm miktarı ve sperm kalitesinde azalma Erkeklerde testosteron fazlalığı Tıpkı testosteronun eksikliği gibi fazlalığı da birtakım sorunlara yol açabilir. Ancak hormon salgılanımının fazla olmasının etkileri cinsiyete ve yaşa bağlı olarak değişiklikler gösterir. Erkeklerde hormon fazlalığının belirtilerini tespit etmek çoğu zaman zordur. Ancak hem erkeklerde hem de kadınlarda bu hormonun fazla salgılanması, küçük çocukların daha küçük bir yaşta ergenliğe girmelerine neden olur. Erkeklerde testosteron fazlalığı sorunlara neden olabilir Erkek çocukları 9 yaşından önce ergenliğe girebilir. İnfertilite (kısırlık), yüksek miktarda testosteron salgılanımının önemli bir sonucudur. Ergenlik döneminde penis boyunda ve sertleşmede artış ve aşırı büyüme, vücut kıllarında artış, vücut kas dağılımında eşitsizlikler görülebilir. Testosteronun fazla salgılanması, damar sertliği, kötü kolesterol yüksekliği, ciddi kalp rahatsızlıkları gibi ciddi komplikasyonları da beraberinde getirebilir. UYARI: Anabolik steorid kullanımı, yumurtalık kanseri, konjenital adrenal hiperplazi; testesteronun fazlalığının en önemli nedenleridir. Bu nedenler, testosteronun fazla miktarda salgılanmasından da sorumludur. Anabolik steroid kullanımına bağlı olarak gelişen androjen direnci, erkeklerde sperm miktarının azaltabilir. Erkeklerde testislerin küçülmesi ve meme büyümesine neden olabilir. Bu ilaçlar ayrıca kadınlarda ise erkekleşme (virilizasyon) neden olabilir. Kadınlarda testosteron fazlalığı Erkeklik hormonu olarak adlandırılan testosteronun kadınlarda fazla salgılanmasının polikistik over sendromu, yumurtalık yetmezliği gibi ciddi bir nedeni olabilir. Bu durumda kadınlarda ciltte yağlanma ve sivilce oluşumu, adet döngüsünde bozulma, saç dökülmesi, vücut ve genital bölge kıllarında artış, kas kütlesi artışı, derinleşen bir ses tonu, kısırlık gibi fiziksel olumsuzlukların yanı sıra stres ve gerginlik gibi ruhsal değişiklikler de görülebilir. Meme küçüklüğü, klitoris büyümesi ve şişmesi, vücut şeklinde değişiklikler, diğer belirtilerdir. Son dönemlerde yapılan pek çok bilimsel çalışmaya göre kadınlarda testesteron fazlalığına büyük oranda rahim fibroidleri riski neden olmaktadır. Kadınlarda Testosteron fazlalığı tedavisi Testosteronun fazlalığının tedavisinde uzmanlar, genellikle hormonların dengelenmesine yardımcı olan ilaçlar reçete ederler. Bu ilaçların düzenli kullanımı ile kandaki yüksek hormon miktarı azaltılabilir. Testosteron hormonunun cinsel yaşama etkileri Erkeklerin sağlıklı ve huzurlu bir cinsellik yaşayabilmeleri, testistler tarafından yeterli miktarda testosteronun üretimine bağlıdır. Aksi halde sertleşememe ve partnerine karşı cinsel isteksizlik ile karşılaşan erkekler, zaman içerisinde kendilerine duydukları özgüveni bile kaybedebilirler. Bu durum, erkeklerin partnerlerinden soğumalarına bile yol açabilir. Testosteron eksikliği cinsel yaşamı olumsuz etkiler Sonuç olarak, tedavi ile erkekte yeterli miktarda erkeklik hormonu üretiminin sağlanamaması, evliliklerde kavgaların ve anlaşmazlıkların yaşanmasını nihayetinde evliliklerin boşanma ile sonuçlanmasını beraberinde getirebilir. Yaşamdan keyif almak isteyen tüm erkeklerin testosteron eksikliği belirtileri ile karşılaşmaları durumunda acilen bir uzmana görünmeleri, hayatlarını mutlu bir şekilde sürdürebilmeleri adına oldukça önemlidir. Testosteron eksikliği belirtileri Belirtileri çocuklukta, erken ergenlik döneminde, yetişkinlikte ve yaşlılıkta görülen belirtiler olacak şekilde 4 sınıfta ele alabiliriz. Çocuklukta ve ergenlikte görülen Testosteron Eksikliği belirtileri Penis ve testislerin yeterli boyuta ulaşmaması, Ergenliğe geçmede başarısızlıklar (kötü kas gelişimi, kılsızlık) Ses derinleşmesinin beklenen şekilde olmaması Jinekomasti (meme gelişmesi) Yetişkinlik ve yaşlılıkta Testosteron Eksikliği belirtileri Sinirlilik, stres, düşük enerji vb. ruhsal değişiklikler Terleme ve sıcak basması Vücut yağlarında artma ve kilo alımı Kemiklerde incelme(osteoporoz) Ereksiyon olmada zorlanma Konsantrasyon olamama ve çabuk yorulma Ereksiyon olamama Kas güçlerinde azalma Azalmış libido(cinsel istek) Testosteron Testi Testosteron eksikliğinin teşhisinde doktorunuz, farklı testlerden yararlanabilir. Basit bir kan testi ile kanınızdaki testosteron değerlerini kontrol edebilir. Kan testi sonuçlarındaki değerlerin aşırı yüksek olması durumunda ise doktorunuz, testis kanseri, böbrek üstü bezi bozukluğu vb. ihtimalleri değerlendirmek adına sizden başka testlere girmenizi de talep edebilir. Testosteron Testi Testosteron eksikliği tedavisi Testosteron hormon eksikliğinin tedavisi, eksikliğinin temel nedenine ve yaşa göre değişir. Eksikliğin tedavisinde genelde testosteron takviyeleri reçete edilir. Testosteron replasman tedavisi ve testosteron iğneleri hastalığın tedavisinde başvurulan diğer seçeneklerdir. Bu yöntemler ile hem hastalığın neden olduğu sorunlar tedavi edilir hem de kandaki testosteron miktarı arttırılır. Ancak tedavi, birtakım yan etkilere de yol açabilir. Testosteron terapisi (replasman tedavisi) nedir? Düşük testosteronun yol açtığı sorunları gidermeye yönelik bir tedavidir. Cilt jelleri, birtakım enjeksiyonlar yani iğneler, diş etlerince emilen bazı tabletler ile kandaki hemoglobin seviyeleri ve kemik gücü arttırılabilir. Ancak replasman tedavisi, hafızayı güçlendirmez, ileri yaş nedeniyle oluşan testosteron tedavisinde işe yarayıp yaramadığı hala belirsizdir. Ancak diğer etmenler yüzünden ortaya çıkan testosteron eksikliği belirtilerini gidermede etkilidir. Bununla birlikte terapinin göğüslerde büyümeye neden olma, kalp hastalıklarına yakalanma riskinizi arttırma, uyku apnesine yol açma, kanda pıhtılaşma riskini yükseltme gibi ciddi yan etkileri bulunur. Bu yüzden terapiye başlamadan önce doktorunuzla kapsamlı bir şekilde konuşmalı ve gerekli değilse bu tedavi kullanmayabilirsiniz! Testosteron ilaçları ile tedavi Testosteron takviyeleri şeklinde reçete edilen ilaçlar, hastaya fonksiyonel hareketlilik kazandırmayı, kemik mineral yoğunluğu sağlamayı, hasta bilişini güçlendirmeyi ve vücut kompozisyonlarını düzeltmeyi amaç edinir. Yapılan pek çok test sonucunda takviyelerin yağ kütlesinde azalmaya ve yağsız kütlede artışa neden olduğu anlaşılmıştır. Ancak takviyelerin herkeste işe yarayıp yaramayacağı hala tartışılmaya devam etmektedir. Testosteron iğnesi nedir, kime yapılmalıdır? Testosteron takviyelerinin yetersiz kalması durumunda doktorunuz, testosteron iğnesi ile kanınıza testosteron hormonu enjekte etmeye karar verebilir. Testosteron seviyelerinin normalden epey bir düşük olduğu durumlarda genelde enjeksiyon tercih edilir. Testosteron düzeyi nasıl arttırılır? Tedaviye ek olarak, yaşam tarzınızda ve beslenme alışkanlıklarınızda gidebileceğiniz bir takım değişikliklerle vücudunuzdaki testosteron miktarını arttırabilirsiniz. Çinko ve magnezyum açısından zengin besinler tüketerek, keratin ve D vitamini takviyeleri kullanarak, testosteron seviyesini ciddi miktarda arttırabilirsiniz. Geceleri en az 8 saat olacak şekilde yeterli miktarda uyuyarak, düzenli bir şekilde spor ve egzersiz yaparak da testosteron eksikliğini giderebilirsiniz. Testosteron hormon seviyesini ciddi anlamda düşüren stresten mümkün olduğunca uzak durarak, alkol ve sigara kullanma alışkanlığınıza bir son vererek, testosteron eksikliğinin ciddi etkilerine maruz kalmaktan kurtulabilirsiniz. Testosteronu Doğal Yollarla arttırmak için ne yapmalı? Testosteron hormonunun daha fazla salgılanmasına yardımcı olan brokoli, ıspanak, karnabahar gibi yeşil yapraklı sebzelere öğünlerinizde sıklıkla yer verin. Şeker tüketimini sınırlandırın. Karides, muz, yumurta, yağsız kırmızı et, sarımsak, avokado gibi testosteronu yükselten besinler tüketin. Fazlalık kilolarınızdan en yakın zamanda kurtulun. Katkılı ve sağlıksız yağlar tüketmekten kaçının. Bol bol sebze ve meyve tüketmeye özen gösterin. Testosteron arttıran besinler ve şifalı bitkiler Doğal şifalı bitkileri tüketerek de vücudunuzdaki testosteron miktarını dengeleyebilirsiniz. Ya da testosteron arttırıcı besin takviyeleri tüketebilirsiniz. Ancak her iki durumda da öncelikle bir uzman doktora danışmalısınız. Kara üzüm: Kabuğunda yer alan resveratol isimli madde sayesinde testosteron miktarını yükselten kara üzüm, spermlerde hareketlilik de sağlar. Yalnızca bir avuç kara üzüm kabuğunun tüketilmesi bile cinsel isteği arttırır. Bal: Kan akışını hızlandıran bal, peniste kan akışını kolaylaştırır ve erekte olamama probleminin çözülmesine yardımcı olur. Her sabah 4-5 çay kaşığı bal tüketerek, günü daha enerjik bir şekilde geçirebilirsiniz. İstiridye: Afrodizyak etkisi ile bilinen istiridye, aynı zamanda magnezyum ve çinko açısından da zengindir. İçerdiği protein ve aminoasitler sayesinde kas kütlesini artar. Aspartik Asit: Bir aminoasit çeşididir ve testosteron üretim miktarını arttırır. Keratin: En çok kullanılan takviye ürünlerden biri olan keratin, cinsel performansı yükseltir ve cinsel isteksizliği giderir. Diindolimetan: Karnabahar gibi bazı sebzeler tüketilirken vücudumuzda oluşan diindolimetan bileşiği, testosteronu yükseltir ve dengeler. Takviye diindolimetan tüketimi, testosteron eksikliğini gidermede size yardımcı olabilir.