Biriyle alay etmek anlamına gelen tiye almak hangi alanda kullanılan bir terimdir?
A-Denizcilik
B-Fırıncılık
C-Havacılık
Cevap: Denizcilik
‘Tiye almak’,
‘Tiye almak’ nereden gelir?
Uzun süredir bir şeyler yazmamıştım. Bazen kelimelere takıyorum. Bu kelimelerin kökeni nedir? Nereden gelmiş? Neden öyle söylenmiş? Araştırdığım ama kesin bir sonuca varamadığım birkaç kelime var. O kelimele ve deyimlerle ilgili bazı teorilerim var.
Bunlardan biri ‘Tiye almak’ Türk Dil Kurumu, argo olarak değerlendirip ‘biriyle alay etmek, eğlenmek’ diye açıklamış. Atasözü, deyim ve birleşik fiiller kategorisinde değerlendirmiş.
NURETTİN ARTAM’IN İMZASI T.İ
Çetin Altan’ın 29 Aralık 2011 tarihli yazısını okuduktan sonra bu söz aklıma takıldı. Altan, “1946-47 yılları arasında Ankara’da Ulus gazetesindeki fıkralarını, kimsenin çözümleyemediği “T.İ.” majüskül harfleriyle imzalayan Nurettin Artam, garip bir gazeteciydi.” Şeklinde giriş yaptığı yazısında şu bilgileri veriyor; “Mizahi yazılarında ‘Toplu İğne’ imzasını kullanmayı yeğlemişti. Ulus gazetesinde yazdığı fıkralar ise; mizahi olmaktan çok, yeni başlamış olan muhalefete karşı polemikseldi.
Ancak Nurettin Artam, onları da ‘sanatsal’ görmediği için altına, mizahi yazılarında kullandığı imzanın ilk harfleri olan “T.İ” yi yazmayı uygun buluyordu.”
Bu yazıyı okuduktan sonra “tiye almak”ın buradan geldiğini düşünmeye başladım. TDK’dan bu konuda bilgi istesem de bir cevap alamadım.
Yarın bir gün birisi ‘tiye almak’ nereden gelmiştir diye bir araştırma yaparsa, bu yazı kayıtlara girsin. En azından bir fikir verir.
4 Şubat 2013 tarihli ekleme: Güldal Mumcu’nun İçimden Geçen Zaman adlı kitabında, ‘Tiye almak’la ilgili bir açıklama var. Özetle, Uğur Mumcu suikastı sonrası kod adı Yeşil olan Mahmut Yıldırım, Güldal Mumcu’yı ziyaret eder ve anlaşılması güç bazı şeyler söyler. Bunlardan biri de ‘mahallenin camisinin adını ti cami’ yapındır. Güldal Mumcu, ti’nin bir askeri denizcilik terimi olduğunu öğrenir ve emekli bir amirale anlamını sorar. ‘Amiral ‘tiye almak’ın anlamı şu şekilde açıklanmış; “Bir savaş gemisinin, art arda sıralanmış düşman gemilerine iskele veya sancak tarafından yani yan taraflardan cephe oluşturmasıyla -t- harfi çıkar ortaya. Böyle bir durumda bütün gemiler saldıran gemi için avlanacak keklik gibidir. Denizcilik dilinde bu duruma ‘ti’ye almak’ denir. Bu, denizaltılar için de, su üstü savaş gemileri için de geçerlidir”